айналып кетуі мүмкін. Осындай каһарлы катерлерге катысты барлык
кұбылыстар - фашизм, тирания, соғыс жэне т.б. адамдар жиіркенішті
кабылдайды. Жиіркеніштілікпен тұрпайылык тығыз байланысты.
Тұрпайылык кері итерсе, эсемдік өзінің бір көрінісімен баурап
алады. Тұрпайылык - бұл дисгармоніи, патология, ішкі байлығы,
жарығы, рухы жок бос нәрсе, бірақ ол адамзатқа кауіп-катер
төндірмейді, өйткені бүл заттардағы күштерді адамдар игерген.
Трагедиялық
пен
комедиялык
кұндылықтар
мен
антикұндьшыктардың күресі процесінде қалыптаскан күпггердің күрделі
киюласуы нэтижесінде пайда болады. Трагедиялык - бұл өзіне дуіппан
күштермен күресте касіретке немесе өлімге ұшырайтын окығаның
немесе элеуметтік коғамның, кұбьшыстың, адамның эстетикалык
кұндылықтарының бекітілуі: Қасіреттің, өлімнің өзі күндылык болып
саналмайды, бірак солар аркылы қүндылык бекітіледі. Трагедиялык
эмоция - бұл эстетикалык-адамгершілік тұрғыда “тазалайтын”, рухани
шынықтыратын, ондағы ашылған сүлулыкка жакындастыратын терең
кайғы мен жоғары шаттыктың косындысы. Трагедияның адамға әсерін
кезінде Аристотель “катарсис” - тазалану деп атаған болатын.
Комедиялык та күндылық пен антикұндылыктың кайшылыгының
нәтижесі. Өйткені комедиялыктың мэні кайшылыкта. Комедиялык
карама-қарсы тұрудың, контрастың, айырылудың нэтижесі, түрпайылык
297
пен әсемдіктщ, жиіркешштік пен аскактыктың, жалған мен акикаттың,
аңғалдык пен акылдылыктың жэне т.б. Комедиялык - бұл акырында
антикұндылык болып шығатын адамдар мен кұбьглыстардың өзін-өзі
айкындап қоюы, оның нағыз кұндылыктык мағынасын аңғару.
Комедиялыкты эстетикалык күйде кабьшдау адам бойында күлкі, эжуа
Достарыңызбен бөлісу: |