Оқулық o p s 3 философия негіздері
жүктеу/скачать 13,05 Mb. Pdf көрінісі
|
| әу бастан-ақ
бүл жерде Элем туралы ілімнің екі негізгі типі (төменде олардың үшеу екендігі ортаға шығады) калыптасты (жэне олардың негізінде - Адам туралы ілім), олар Шығыс пен Батыстың кейінгі философиялык ілімдері үшін өзіндік ерекшелігі бар жогаргы парадигмалар болды. Бұл соңғыларының сан алуандығына, олардың өзара әсерлесулеріне, синтезіне, нактылықтарға, дамығандыгына т.б. карамастан, олардың барлығы негізінде бастапкыда белгіленген философиялык-дүниетанымдык жоғарғы парадигмалардың параметрлеріне сай келеді жэне сондыктан да олардың біреуін жакын көреді. Ежелгі Қытай философиясында көрсетілмеген Әлем баскаша аталады: Хаос, ¥лы бостык, Шексіздік, Сырлы, Жоктык жэне Болмыс. Ал Батыс философиясы (бұл жерде эзірше ежелгі грек флософиясы туралы сөз боп отыр) эу бастан өзінің бар болуы тек өзіне байланысты Болмыстың онтологиялык тұрғыдан жалғыз жэне кемел деп есептелгендігінен жолға шығады. Гераклит Эфесский былай дейді: «Бұл космос бэрімізге бірдей ортак, кұдайлардың ешкайсысы, адамдардың ешкайсысы жараткан жок». Шығыс философиясы мен батыс философия арасындағы айырмашылық «стихиялар», немесе «бастапкы элементтерң мысалында- ак көрініс тапқан. Қытай философиясындағы бес стихия (у син) - от, су, жер, металл мен ағаш - бұл заттың мән-мағынасы емес, үздіксіз айналымдағы ци энергиясының типтері. Ежелгі грек философиясы үшін торт стихия - су, жер, ауа жэне от - физикалык-химиялык косындылар емес, тірі, тіпті жаны бар нэрсе болганына карамастан, энергияньщ емес, заттың мән-мағынасы болып табылады. Шыгыс философиясы энергетикалык ипостась үстемдігін шығыс медицинасы, денсаулык сактау мен эскери ѳнері жэне баскалары негізін кұрайтын өзінің антропологиясына да берген. Ал батыс медицинасы, дене тэрбиесі жэне с.с.с адамды тек тэн жатынан тана карастырады. 10 Өзінің терең мән-мағынасы бойынша Адам да Батыста болсын, Шығыста болсын бірдей (содан кейін — Қытай мен Үндістанда). Әлемдегі Адамның болмыс әдістері ғана Батыста жэне Шығыста өзгеше. Ғылымға Караганда, философияның эмпирикалык дәрежесі жок, бірак оның үстіне эмпирикалык базасы бар. Ол дүниетанымдык және дүниеге деген көзкарас тұрғысынан ғылымның, өнердің маңызды мэліметі, моральдық жэне діни тәжірибе жэне т.б. болуы мүмкін. Адам баласынын адамзат атанған күннен бастап дүниетаным деген ұғым калыптасты. Дүниетаным аркылы біз айналамыздағы бар дүниенің жай- жапсарын аныктаймыз. Әрбір жеке түлғаның дербес дүниетанымы біріге келе тұтас бір дүниеге көзкарасты тудырса, сол дүниетанымнан эрбір жеке адам көзкарасы өз бастауын алады. Дүниетанымның камтымайтын аймағы жок. Ол адам баласына катысты барлык мэселелерге араласып, өз деңгейін көрсетіп отырады. Жалпы алғанда, философия - дүниетанымдық ғылыми жүйе. Дүниетанымның теориялык негізі немесе ғылыми жүйесі ретіндегі философияның басты ерекшелігі, бүкіл дүниені бір түтас бүтін ретінде карастыруында, яғни оның ішкі жэне сырткы байланыстарын өзара бірлікте зерттейді. Ал дүниетанымның негізгі ұғымдары «дүние» жэне «адам». Бүлардың эрбірі объективті шындык, ерекше бір кұбылыс болғандьщтан, олардың әркайсысының ішкі табиғатын, бір-біріне өзара тәуелді катынасы, байланысы аркылы ғана түсінуге эрі түсіндіруге болады. Демек, кез-келген ғылым осы екі табиғи шындыктың катынасынан туындайтын мәселелерді зерттейді деуге болады. Екінші сөзбен айтканда, эр ғылым коршаған орта мен адам бірлігінің немесе жалпы объективті шындыктың белгілі бір көріністерін ғана зерттейді. Түйіндеп айтар болсак, дүниетаным деңгейі өркениет денгейімен үштасып жатыр. Өркениетті жасаушы да, жоюшы да адам болғандыктан, антропология мэселесін жан-жакты салалы зерттеу кай кезеңдеде толастаған емес. Адамға ең кызықты объект — ол адамның өзі. Адам адамға әрі объект, эрі субъект. Ешкандай гылым адамды толыкканды зерттей алмайды. Бір ғылым адамның жанын зерттесе, екіншісі биологиялык күрылымын, ал үшіншісі коғамдағы рөлін зерттейді. Адаммен байланыссыз бірде-бір ғылым жок. Барлык ғылым адамға тәуелді, себебі ол адам ойының, адам дүниетанымының жетістігі. жүктеу/скачать 13,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|