Үгілу қабығы (кора выветривания)

Литосферанын, беткі бөлігі әр түрлі факторлардың (ауа, су, организмдер) әсерінен өзгерістерге ұшыраған магмалық, метаморфтық және шөгінді таужыныстары есебінен қалыптасқан және сол орнынан қозғалмай сақталып қалған үгілген таужыныстардың жиынтығын үгілу қабығы дейді (38-сурет).

Үгілу қабығың түрі және қалындығы көптеген табиғи факторларына байланысты. Оның қалыптасуына алдымен жоғарғы температура мен мол ылғал және тегіс бетті жазықтық қолайлы. Сонымен қатар таужыныстарының тозу-үгілу мерзімі ұзақ болуы шартты. Үгілу қабығы өзінің құрамы мен қалыңдығына қарай бірнеше түрге бөлінеді, олар: а) химиялық аса өзгермеген, немесе аз мөлшерде өзгерген, негізінде түпкі таужыныстардан құралған кесек тасты үгілу қабығы; б) химиялық мөлшерде өзгерген түпкі таужыныстармен қатар дала шпат пен слюданың өзгеру арқылы сазды - гидрослюда минералынан құрылған гидрослюдалық қабық; в) монтмориллониттық қабық - алғашқы минералдардан терең химиялық өзге рістен өтіп түзелген негізінен сазды минерал -монтомориллониттен құралады; г) каолинит қабық; д) қызыл топырақты қабық; е) латеритты қабық. Үгілген қабықтардың соңғы екі түрі ұзақ мезгіл бойы және түгелімен үгіліп, алғашқы таужыныстар ұрамынан толық ажырауы нәтижесінде пайда болған. Жоғарыда атап айтылған үгілген қабаттар түрлерінің әр кайсысының өздерінің табиғат белдеулік сипаттамасы бар. Мысалы кесек тасты үгілу қабықтар полярлық биік таулы өлкелерде, сонымен қатар тасты шөлдерде кездеседі. Гидрослюдалы қабық үгілу суық және қоңыржай белдеулерде дамиды. Монтмориллониттық қабық дала және шөлейт аймақтарда, каолинитті және қызыл топырақты қабықтар - субтропикалық зонаде тұзілген, ал латеритті қабық-алюмосиликаттардың әбден өршіген химиялық үгілудің әсерінен, ыстық және ылғалды экваториалдық зонадердін. жазық өлкелерінде тұзілген таужыныстарының қызыл түсті ерекше түрі.