Оқулық Түркістан 022 ӘОЖ
-тарау. Жүйке тіндерінің биохимиясы
жүктеу/скачать 7,9 Mb. Pdf көрінісі
|
18.08.2022-biohimiya-2-b-lim-okonchat.-variant-1
- Бұл бет үшін навигация:
- Жүйке тіндері химиялық құрамы
| 15-тарау. Жүйке тіндерінің биохимиясы.
15.1. Жүйке тіні, химиялық құрамы, ерекшеліктері. Адамның миы барлық белгілі құрылымдардың ішіндегі ең күрделісі болып табылады. Жүйке жүйесі және бірінші кезекте бас миы организмдегі физиологиялық, биохимиялық, мінез құлықтық процестерді үйлестіруде ең маңызды рөл атқарады. Жүйке жүйесінің көмегімен организм қоршаған ортаның өзгерістерін қабылдайды және әрекет етеді. Бас миы адамның танымдық қызметінің құралы болып табылады және адамның миы қалай жұмыс жасайды деген сауал ғылымның өзекті мәселелерінің бірі болып қала береді. Жүйке тіндерінің клеткалары күрделі және жоғары мамандандырылған болып келеді. Нейрондар және глиальды клеткалар жүйке тіндерінің клеткаларына жатады. Олар тірек және тасымалдау қызметін арқаратын нейрогляларда орналасқан . Нейрондар клетка денесінен, көптеген тармақталған қысқа өсінділер -дендриттерден және бір ұзын өсінді - аксоннан құралған. (15.1). [183]. Көптеген нейрондар бір - бірімен өзара байланысады. Сырттан келген ақпаратты күшейтуі немесе тежей алуы олардың неғізгі қызметі болып саналады. [26]. Нейрондардың қалыпты жұмыс істеуін қамтамасыз етудің екі механизмі бар: 1. Заттардың көлденең тасымалдануы – клетка сыртындағы кеңістіктен заттардың алмасуы. 2. Бойлық тасымалдау – нейрон денесі мен өсінділері арасындағы үздіксіз зат алмасу ( негізінен нейроплазманың көбеюіне қатысты). Ми тіндеріндегі, яғни орталық жүйке жүйесіндегі (ОЖЖ) нейрондардың жалпы саны 10 12 -10 15 құрайды. [34]. Жүйке тіндері химиялық құрамы бойынша басқа тіндерден едәуір ерекшеленеді. Жүйке тіндері химиялық құрамының ерекшеліктері, гематоэнцефаликалық тосқауыл арқылы анықталады. Ол организмдегі әртүрлі метаболиттер мен токсиндер үшіін селективті өткізгіштік танытады, сонымен қатар жүйке тіндерінде кейбір заттардың жинақталуына септігін тигізеді. Жүйке жүйесі, соның ішінде мидың өзіне тән морфологиялық, функциональдық ерекшеліктері бар. 513 Бас миының сұр заты негізінен нейрондардың денесінен тұрады, ал ақ заттар аксондардан құралған. Осыған байланысты мидың аталған бөлімдері химиялық құрамы жағынан бір-бірінен көп ерекшеленеді. (15.1). Перифериялық жүйкелердің химиялық құрамы, мидың ақ затының құрамына ұқсас келеді. [34]. Күрделі нейронаралық және перифериялық жүйелердің байланыстары синапстар арқылы жүзеге асырылады. Бір нейронда ондаған тіпті бірнеше мыңдаған синапстар болуы мүмкін. Нейрондардың ерекше құрылымы, олардың көпшілігінде клетка денесінің мөлшері мен өсінділерінің ұзындығы (1-ші кезекте аксондардың) арасында айтарлықтай айырмашылықтардың болуы, жүйке клеткаларында метаболиттер мен иондардың және т.б. берілуін жүзеге асыратын нақты тасымалдау жүйелерінің болуын талап етеді. Тікелей және кері аксональды ток нейронның қалыпты жұмыс істеуінің міндетті түрдегі шарты болып табылады . [34 жүктеу/скачать 7,9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|