Оқулық Түркістан 022 ӘОЖ

262 

Организмнің барлық клеткалары ДНҚ-сы бірдей, бірақ ДНҚ-ың 

активті аймақтары мен олардың саны әр түрлі клеткаларда бір – 
бірінен ерекшеленеді. Бұл жағдай клеткаларда дифференциялану 
дәрежесіне байланысты әртүрлі метаболизм типтерін ажыратуға 
мүмкіндік береді. Мысалы, жетілген эритроциттердің жоғары 
мамандандарылған клеткаларының ядролары митохондрияларын 
CO
2
мен O
2
-ін 
тасымалдауға мамандандырылған бауырдың 
мультифункционалды клеткаларын қарастыруға болады.
Клетка – организмнің функционалды бірлігі ретінде күрделі 
иерархиялық ұйымдасқан жүйені құрайды: клеткалар → тіндер → 
органдар → орган жүйелері → организм. Бұлардың өзара 
байланысында ұйымдасқан жүйенің функционалдық қасиеттерін 
тиімді бөлуді қамтамасыз етеді, бірақ әртүрлі органдар мен тіндердің 
жұмысшы және үйлестіруші қатысуын қажет етеді. Бақылаушы 
инстанциялардың осындай интерациялаушы рөлі маңызды үш жүйе 
арқылы іске асырылады. [34]. 
1. 
Жүйке жүйесі
келіп түскен ақпаратты өңдеу және шешім 
қабылдау орталығы, қабылданатын импульстер организмге қоршаған 
орта жағдайының өзгерістерінің (гипоксия, аштық, шөлдеу, t-ның 
өзгеруі, стресс т.б) ағзаға әсерін көрсетеді және басқа мүшелермен 
тіндерге олардың функционалдық жағдайымен бейімдеу үшін тиісті 
нұсқалар беретін импульстік шешім қабылдайды. 
2. 
Эндокриндік жүйе
( немесе гуморальды реттеудің ортақ 
жүйесі ) қашықтықтан әсер ететін химиялық биорегуляторлардың 
( өсу, көбею, даму, стерсске жауап беру және т.б) көмегімен 
метаболизмді реттейді. Эндокриндік жүйенің салыстырмалы жылдам 
бейімделу реакциялары глюкоза, липидтер, кальций сияқты 
заттардың қандағы концентрациясын тұрақты сақтауға ықпалы бар 
және энергия қажеттілігіне байланысты тін компоненттерінің синтезі 
мен ыдырауы арасындағы оңтайлы арақатынасты қамтамасыз етеді. 
3. 

жүктеу/скачать 7,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: