Оқулық Түркістан 022 ӘОЖ



Pdf көрінісі
бет322/433
Дата04.11.2023
өлшемі7,9 Mb.
#189337
түріОқулық
1   ...   318   319   320   321   322   323   324   325   ...   433
Байланысты:
18.08.2022-biohimiya-2-b-lim-okonchat.-variant-1

Адам 
гемоглобині
гемопротеиндер 
класына 
жататын 
құрамында гемі бар екі компонентті, күрделі белоктар. Олар оттегіні
тасымалдау және буферлік сияқты бірқатар маңызды қызметтер
атқарады. Адамның өкпе капиллярларында оттегі артық мөлшерде 
болған жағдайда, оттегіні өзіне қосып алып, оксигемогобин
түрінде, өпеден қан ағымы арқылы, эритроциттердің құрамында
организмнің 
оттегіне 
мұқтаж 
перифериялық 
органдардың 
клеткаларына тасымалдайды. СО
2
- газды және протондарды 
перифериялық тіндерден өкпеге тасымалдайды. [30]. 
Нв-нің маңызы: 
Нв газдардың алмасуына қатысады, оттегі мен көмір қышқыл 
газын тасымалдайды.
 
Буферлік жүйені құрып, қанның рН тұрақтылығын қамтамасыз 
етуге қатысады. 
Өкпеден тіндерге оттегінің Нв-мен тасымалдануы. 
Нв оттегімен жеңіл қосылады, әрбір гемнің теміріне бір 
қосымша байланыспен оттегі молекуласы жалғасады, бірақ Ғе
2
валентілігін өзгертпейді, сондықтан Нв-нің О
2
мен қосылуы тотығу 
емес, 
оксигенация 
деп аталады. 
Оксигенацияға қолайлы жағдайлар: 
- О
2
-нің парциалды қысымының жоғары болуы. 
- СО
2
-
ың Р парциалды қысымының төмен болуы. 
- Температураның төмен болуы. 
- Орта қышқылдылығының аз болуы. 


421 
Бұл жағдай тек өкпеде кездеседі. Нв + О
2
НвО

тіндерде тұрақсыз оксигемоглобин тез ыдырайды.
Бұл үшін қолайлы жағдайлар өкпеге қарағанда, керісінше: 
О
2
-нің Р парциалдық қысымы 
төмен, ал СО
2-
-ның
Р парциалды 
қысымы, температура, ортаның қышқылдылығы жоғары болады. 
Нв-нің химиялық құрамын зерттеген ағылшын ғалымы - 
Перутц Нв-ді дем алатын молекула деп атаған. 
Нв-нің α- тізбектері жылжымайды, ал β –тізбектері Нв-ге 
О

қосылғанда α-тізбектеріне жақындап, Нв-нің көлемі кішірейеді, 
ал Нв-нен О

бөлінгенде β-тізбектері α-тізбектерінен алыстап
кетеді, бұл кезде Нв-нің көлемі үлкейеді. 
СО
2
-нің гемоглобинмен тасымалдануы үшін, СО
2
-нің негізгі 
мөлшері тіндерден веналық қанның плазмасына түседі. Бір шамасы 
осы жерде ерітілген күйінде қалады, басым мөлшері веналық 
қанның эритроциттеріне түседі. Осы жерде, карбангидраза ферменті 
әсерінен сумен әрекеттесіп, көмір қышқылын түзеді. 
Н
2
О + СО

Н
2
СО
3

Көмір қышқылының 5-10

бикарбонат анионға (НСО
3
-2
) және 
протонға диссоцияланады. 
Бикарбонат анионы веналық қан плазмасына келіп, белок 
буферінің бөлімімен әрекеттесіп натрийдің бикарбонатын түзеді. 
(

аНСО
3
) - бұл тұз, бикарбонат буферін құрайды. Сонымен көмір 
қышқылының 5-10

буфер түзу үшін жұмсалады. 
Көмір қышқылының қалғаны Нв мен өкпеге екі жолмен 
жеткізіледі. Негізгісі 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   318   319   320   321   322   323   324   325   ...   433




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет