Оқулық Түркістан 022 ӘОЖ

81 
Пентозофосфатты тотығу жолы (ПФЖ): 
1. Биосинтез реакцияларына сутегі көзі ретінде НАДФН
2
жұмсалады. НАДФН
2
күшті тотықтырғыш болып саналады, сол 
себепті бос май қышқылының, холестериннің синтезіне және 
биливердиннен билирубиннің түзілуінде пайдаланылады. Клеткада 
аммиакты, көптеген улы заттарды усыздандырады, глутатионды 
тотықсыздандырады. 
2. Анаэробты жағдайда цитоплазмада жүреді, ПФЖ арқылы
глюкоза толығымен көмірқышқыл газына ыдырайды. 
3. Пентозды жолдың аралық өнімдері – пентозалар,
нуклеотидтер, нуклеин қышқылдары және кейбір коферменттердің 
синтезіне жұмсалады. 
4. Пентозофосфатты тотығу жолы қайтымсыз. 
5. Гликолитикалық жолмен салыстырғанда жылдам жүреді. 
6. ПФЖ-на бір мезгілде 6 молекула глюкоза реакцияға түседі. 
2.10. Кейбір моно- және дисахаридтердің метаболизмі 
Адамның ас қорыту ішек жолдарында абсорбцияланатын 
гексоздардың басым көпшілігі: глюкоза, фруктоза және галактоза. 
Тіндерде, ең алдымен бауырда осы аталған гексоздардың 
арнайы алмасу жолдары жұмыс жасайды. 
Фруктозаның метаболизмі
Тәулігіне адам организміне 100 
граммдай фруктоза түседі, оның 80% бауырда метаболизирленіп 
глюкозаға айналады. Сахарозаның гидролизі нәтижесінде түзілген 
фруктозаның белгілі бір мөлшері қақпа венасына өтпей жатып, ішек 
клеткаларында глюкозаға айналады. Фруктозаның қалған бөлігі 
жеңілдетілген диффузия арқылы сіңіріледі. 
Бауыр, бүйрек және ішекте
фруктокиназа
ферменті АТФ 
энергиясын пайдалану арқылы фруктозаны фосфорилдеп,
фруктозо -1- фосфатқа айналдырады. 
Фосфофруктокиназа глюкозаның фосфорилдену реакциясын 
катализдемейді 
және 
оның 
активтілігіне 
(глюкокиназадан 
айырмашылығы) ашығу немесе инсулин әсер етпейді, сондықтан
фруктозаны бауыры ауыратын және қант диабетіне шалдыққан 
адамдар пайдалана алады. 
Бауырда 
фруктозаның 
гликолиз 
жолымен 
ыдырауы, 
глюкозамен салыстырғанда жылдамырақ жүреді, себебі фруктоза 

82 
глюкоза 
метаболизміне 
тән 
фосфофруктокиназа 
ферменті
катализдейтін реакцияны айналып өтеді. 
Фруктоза 
гексокиназа
ферментінің қатысуымен фосфорлану 
арқылы 
фруктозо-6-фосфатқа 
айналады. 
Сонымен 
қатар, 
гексокиназа глюкоза мен маннозаның фосфорлану реакциясын да, 
катализдейді. Бірақ, бұл ферменттің жақындығы глюкозадан гөрі 
фруктозаға өте төмен, сондықтан фруктозаның ассимиляциясы 
үшін бұл жол негізгі болып есептелмейді және баяу жүреді. 
Фруктоза 
алмасуының 
тұқым 
қуалаушылық 
бұзылуы
ферменттерде ақаулардың пайда болуы нәтижесінде орын алады.

жүктеу/скачать 7,9 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: