IX БӨ ЛІМ. ЖЕ ҢІС КҮНІ. ҰЛЫ ЕР ЛІК КЕ ТАҒ ЗЫМ
137
Әде би тіл нор ма ла ры
Сөй лем де бас қа сөз дер мен грам ма ти ка лық бай ла ныс қа түс пей тін, сол се беп ті сөй лем
мү ше сі бо ла ал май тын, тек ай ты ла тын ой ға қа ты сы бар сөз дер кез де се ді. Олар –
оқшау
сөздер
. Оқ шау сөз дер
қаратпасөз
,
қыстырмасөз
жә не
одағай
сөздер
бо лып бө лі не ді.
Мы са лы
:
Жол дас тар
(қа рат па сөз),
майдандабіздіңәскерлержанаямайсоғысуда.
Де мек
(қыс тыр ма сөз),
бізжеңеміз.
Ала қай
(ода ғай сөз),
бізжаудыжеңдік!
2.
Мә тін маз мұ нын тал қы лаң дар. Оқ шау сөз дер ді тау ып, түр ле рін ажы ра тың дар.
Ме нің жас ты ғым адам ба ла сы ның қыз ме ті не бе ріл ді. Мүм кін,
мен жас-
ты ғым ды қай ыра ал мас пын. Бі рақ ол бос қа кет пей ді, ме нен кі ші іні ле рім нің
ен ші сі не тиеді.
Кей ін гі жас тар, жас іні ле рім, сен дер ба қыт ты сың дар. Сен дер
со ғыс де ген ді біл мей тін бо ла сың дар. Біз жас ты ғы мыз ды
сен дер дің ба қыт та-
рың ның жо лы на құр бан ет тік.
Ме нің мо мын да бау ыр мал, ар дақ ты елім бар. Сол елім мен ат та нар да:
– Тас тү ле гім, қи ын бір ке зең ке ліп қал ды: жау жа ға дан,
бө рі етек тен ал ға лы
тұр. Ат тан, қу ып-жой ып қайт ! Ұлым, сен кәр лі ке зең, со ғыс ты за ман ның жі гі-
ті сің, жау ын гер ше қи мыл дай біл! – де ген бо ла тын.
Мен мұ ны ұмыт пай мын.
Мен шы ғыс ада мы мын, ба тыс қа ке тіп ба ра мын.
Ме нің елім жақ тан шы ға тын ал тын күн ме ні кү ні бойы жы лы та ды. Мі не, кеш
бо ла бас та ды. Күн ме ні қи ма ған дай, ұя сы на қо на қой май тұр. Ма ған кө зін ту ра
қа дап: «Шы ғыс ұлы, жо лың бол сын! Шы ғыс қа же ңіс пен қайт !
Мен се ні Ала-
тау дың ая сын да қар сы алар мын!» – деп тұр.
(Бау бек Бл ы шев)
3.
Оқ шау сөз түр ле рін қа тыс ты рып, та қы рып қа сай мы сал дар ды кес те ге жа зың дар.
Қа рат па сөз
Қыс тыр ма сөз
Ода ғай сөз
Жа зы лым
4.
«Ме нің ше, же ңіс – ...» де ген та қы рып бой ын ша өз ой ла рың ды ас со циа тив ті кес те ге
тү сі рің дер.
Үй тап сыр ма сы
5.
Га зет-жур нал дар мен ға лам тор ды пай да ла нып, елі міз үшін жан ая ма ған ар дақ ты
аза мат тар ту ра лы мә лі мет жи наң дар. Оқ шау сөз дер ді кі ріс ті ріп, бір не ше сөй лем жа-
зың дар.
АРМАН
-
ПВ
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17
мая
2019
года
№
217
