Оқулықта қолданылған шартты белгілер
§14. Төрт құ бы ла – төрт тү лік
жүктеу/скачать 2,8 Mb. Pdf көрінісі
|
| §14. Төрт құ бы ла – төрт тү лік
Оқы лым 1. Мә тін ді оқып, төрт тү лік мал дың пай да сын клас тер әді сі мен тү сін ді рің дер. Төрттүлікбақтым–теңселебастым Қа зақ тың іш се – асы, ки се – киі- мі, мін се – кө лі гі, тұ тын са – бұй ымы, бер се – сыйы, дау ла са – құ ны бол ған төрт тү лік мал көш пен ді лер тір ші лі гі нің не гі зін құ ра ған, өмір сал ты мен дү ние лік та ны мын да зор ма ңы зы бол ған. Қа зақ тар жыл он екі ай мал қа мын жа сап, су ық қа ұрын дыр май, ап тап қа қа талат пай, ба бын та ба біл ген. Ел аңы- зын да жыл қы ның – жел ден, түйе нің – сор дан, си ыр дың – су дан, қой дың – от тан, еш кі нің – тас тан жа рал ға ны ай ты ла ды. Ал ес кі лік ті дү ни ета ным да «қой – бейіш тің ма лы, қой – көк тен түс- кен көк қош қар, қой ата сы жан тақ тан өсіп ті, қой Мек ке ден шы ғып ты» де ген де сөз бар. Өз бе тін ше жайы лып, тір ші лік ете алу қа бі ле ті не қа рай олар ды «ақ мал, қа ра мал» деп топ тас тыр ған: сырт та ақ қар, көк мұз да өз бе тін ше жа йы ла бе ре тін жыл қы «ақ мал», қол да ғы түйе, си ыр, қой, еш кі «қа ра мал» са нал ған. Төрт тү лік тің тұр мыс тық-әлеу мет тік өмір де жұм са ла тын ор ны на қа рай қа зақ тар түйе ні сал та нат са на са, жыл қы ны мақ тан ет кен, қой ды бай лық қа ба ла са, си ыр ды қа на ғат ет кен, ал ұсақ мал еш кі ні өл мес тің кү ні не сац на ған. Көш пен ді тір ші лік тің ар қауы бол ған төрт тү лік ке қа тыс ты қа за қы та ным да на лық қа то лы да ла пәл са па сы мен уа қыт тың өзі үй рет кен ха лық тық тә жі- ри бе сыр ла рын ұғын ды ра ды. («Ана ті лі» га зе ті нен) Ойт үрт кі 1. Көш пен ді лер үшін төрт тү лік тің ор ны қан дай? 2. Ел аңы зын да төрт тү лік не ден жа рал ған? 3. Өмірде жұм са ла тын ор ны на қа рай төрт тү лік ке қан дай ба ға бер ген? жүктеу/скачать 2,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|