Оқулықта қолданылған шартты белгілер

IV БӨ ЛІМ. СҮЙ ІС ПЕН ШІ ЛІК ПЕН ДОС ТЫҚ
61
Әде би тіл нор ма ла ры
Ай на ла да ғы, та би ғат та ғы әр түр лі зат тар мен құ бы лыс тар дың ды быс та ры на, қи мыл-
әре кет те рі не елік теу ден не ме се олар дың бей не ле рі мен бай ла ныс ты ту ған сөз дер 
елік­теу­
сөз­дер
деп атала ды. 
Елік теу сөз дер ма ғы на сы на қа рай екі ге бө лі не ді: елік теу іш (елік те ме) сөз дер жә не 
бей не леу іш (бей не ле ме) сөз дер.
Ай на ла да ғы зат тар мен құ бы лыс тар дың қоз ға луы, бір-бі рі мен қақ ты ғы суы, со ғы луы 
си яқ ты қи мыл, амал-әре кет тер дің нә ти же сін де пай да бол ған ды быс тар ға елік теу ден ту ған 
сөз дер ді 
елік­теу­іш­сөз­дер
деп атай ды. Мы са лы: 
тарс ет ті, қарқ ет ті, 
т.б.
Елік теу іш сөз дер ге жұр нақ жал ға нып, зат тық ұғым ды біл ді ре тін жа ңа сөз дер жа са ла ды: 
қарқ – қар қыл; тарс – тар сыл
. Жа сал ған сөз дер ге сеп тік, көп тік, тәу ел дік жал ғау ла ры 
жал ға на ды. Мы са лы: 
тар сыл дың, тар сыл ға, тар сы лы
. Зат тық ұғым ды біл ді ре тін сөз-
дер ге етіс тік ту ды ра тын жұр нақ
 
жал ға нып, қи мыл-әре кет ті біл ді ре тін сөз дер жа са ла ды. 
Мы са лы: 
тар сыл да ды, тар сыл да ған, тар сыл дап, тар сыл дау.
Та би ғат та (ай на ла да) кез де се тін зат тар дың қоз ға лы сын, күй ін кө ру ар қы лы си пат тай-
тын, бей не лей тін сөз дер ді 
бей­не­леу­іш­сөз­дер
деп атай ды. Мы са лы: 
жалт қа ра ды, кілт 
тоқ та ды, қор баң-қор баң ет ті, салп ет ті, жалп ет ті, 
т.б.
Елік теу сөз дің бас тап қы тү бі рі екі рет қай тала нып қол да ны лып, қос сөз жа са ла ды. 
Елік теу сөз дің қос сөз ар қы лы қол да ны луы ды быс тың бір рет қа на емес, үз дік-соз дық, 
же дел-қа был түр де үс ті-үс ті не, әл де не ше рет бол ға нын біл ді ре ді. 
Есік ті тарс-тарс етіп 
ұр ды. Най за ғай жарқ-жұрқ ет ті.
2.
Елік теу іш жә не бей не леу іш сөз дер ді қо сып, оқы лым мә ті нін де гі кей іп кер лер мен 
та би ғат құ бы лыс та ры ту ра лы сөй лем дер құ рас ты рың дар.
Ізде нім дік тап сыр ма
3.
Ға лам тор, эн цик ло пе дия, га зет-жур нал дар ды пай да ла нып, сүй іс пен ші лік жә не мейі-
рім ді лік ту ра лы қа нат ты сөз дер тау ып, жа зың дар.
Үй тап сыр ма сы
4.
Екі тап сыр ма ның бі рін орын даң дар.
1. Ма қал-мә тел дер ді қа тыс ты рып, ту ған жер ту ра лы ойт ол ғау жа зың дар.
2. Тө мен де гі ой ды жал ғап, 3–4 сөй лем мен қо ры тын ды лаң дар.
Мен үшін сүй іс пен ші лік...
АРМАН
-
ПВ
 
баспасы
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.KZ
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

62
 

жүктеу/скачать 2,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: