«Оқушылар мен студент жастардың дебаттық қозғалысы» жалпыұлттық мәдени-білім беру жобасының тұжырымдамасы
жүктеу/скачать 63,34 Kb.
|
Концепция на каз11022021120451.
|
Қосымша «Оқушылар мен студент жастардың дебаттық қозғалысы» жалпыұлттық мәдени-білім беру жобасының тұжырымдамасы «Қазіргі заманғы білім беру жүйесінің бірінші кезектегі міндеті – бұл сыни ойлауға ие және ақпараттық ағындарда бағдарлануға қабілетті адамдарды дайындау» (ҚР Тұңғыш Президенті – Елбасы Н.Ә. Назарбаев) Құқықтық демократиялық мемлекеттің қалыптасуы мен дамуы диалогсыз және азаматтардың қоғам өміріне белсенді қатысуынсыз мүмкін емес. Мәдени әлемнің маңызды бөлігі – өз көзқарасыңызды сенімді түрде дәлелдеу және білімді түрде дауласу. Елдің стратегиялық дамуы көбінесе жастардың тиімді әлеуетінсіз мүмкін емес әлеуметтік-экономикалық дамудағы адами капиталдың рөлімен анықталады. Осыған байланысты, өскелең ұрпақтың азаматтылығын қалыптастырудың өзектілігі бірінші орынға шығады, тұлғаны қалыптастыру бойынша тәрбие қызметінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Республиканың болашағы көбінесе жас қазақстандықтарға және олардың таңдауына байланысты. Ел өміріне белсенді қатысу арқылы барлық оқиғаларға үн қата отырып, пайдалы бастамалардың бастамашысы бола отырып, жастар өздерінің азаматтық ұстанымдарын айқындай алады, өз елінің болашағын құрудың бірыңғай ұмтылысында біріге алады. Құқықтық демократиялық мемлекеттің дамуы диалогсыз және азаматтардың қоғам өміріне белсенді қатысуынсыз мүмкін емес. Өскелең ұрпақтың азаматтылығын қалыптастырудың өзектілігі бірінші орынға шығады, тұлғаны қалыптастыру бойынша тәрбие қызметінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Оқушылар мен студенттердің дебаттық қозғалысы балалар мен жастарды әлеуметтендірудің маңызды институттарының бірі болып табылады. Бұл білім алушыларды дебатқа қатысуға жаппай тартуға бағытталған педагогикалық технологиялардың бірі. Дебат - бұл нақты құрылымдалған және арнайы ұйымдастырылған қоғамдық пікір алмасу, өзекті тақырыптар бойынша пайымдаулар, ой-пікірлер; - бұл жарқын, ойын-сауық зияткерлік ойын, танымал қызмет түрі, белсенді жастардың – қоғамның болашақ көшбасшыларының келешегі; - бұл білім алушылардың бойында сыни ойлауды, төзімділікті, шешендік (өнерді) шеберлікті, әртүрлі көзқарастарға құрметпен қарауды, серіктестік қарым-қатынасты, командада жұмыс істей білуді, мәселелердің мәніне зейін қоюды және идеяларды қорғау қабілетін қалыптастырудың қуатты зияткерлік құралы. Дебат қозғалысының жалпы стратегиясы, мақсаты мен міндеттері бар, ол мектеп оқушыларын еліміздің әр өңірінде дебаттық орталықтар, клубтар құру арқылы дебаттық қозғалысқа жаппай тартуға бағытталған. Дебаттық қозғалыстың мақсаты: қоғамда орын алатын мәселелерді жариялы талқылау және талдау арқылы білім алушылардың әлеуметтік және шығармашылық белсенділігін арттыру. Дебаттық қозғалыстың міндеттері: білім алушылардың бойында құқықтық мәдениетті, азаматтық белсенділікті, жауапкершілікті, шығармашылық және сыни ойлау, даулы жағдайларды дипломатиялық жолмен шешу қабілеттерін қалыптастыру; дебаттық қозғалысты насихаттау, қолдау және дамыту; білім алушыларды дебаттық қозғалысқа жаппай тарту, мәдени-демалыс және ағарту қызметінің инновациялық модельдері мен технологияларын пайдалана отырып, еліміздің әрбір өңірінде, білім беру ұйымдарында дебаттық орталықтар, клубтар құру; дебаттық қозғалысты ресурстық қамтамасыз ету – кадрлық әлеует, материалдық-техникалық база, қаржыландыру. Дебаттық қозғалысқа қатысушылар ашықтық, жүйелілік, еріктілік, ізгілендіру, қолжетімділік, адалдық және әріптестерді құрметтеу қағидаттарын басшылыққа алады. «Оқушылар мен студент жастардың дебаттық қозғалысы» жалпыұлттық мәдени-білім беру жобасының ережесі «Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын» іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарының 35-тармағына сәйкес және халықаралық тәжірибені ескере отырып әзірленді. Әлемдік тәжірибеде жастардың Дебаттық қозғалысы бірегей әлеуметтік құбылыс болып табылады. Бүгінгі таңда халықаралық дебаттар білім беру қауымдастығы (IDEA) 50 елде 60-тан астам тілде дебат өткізеді. IDEA-ның негізгі міндеті – оқушылар мен педагогтерге өздері тұратын қоғамның өмірі мен дамуына әсер ететін мәселелерді талқылауға мүмкіндік беру; қоғамның барлық топтарының өкілдерін қатысуға ынталандыратын Дебаттық клубтардың кең желісін құру. Англия, Франция, Германия, Австрия және басқа елдердің оқу орындарында оқушылардың ашық қоғамда белсенді азамат болуға ынтасын арттыру мақсатында «Дебаттар» бағдарламалары құрылды. Францияда және басқа да еуропа елдерінде балалар мен жастар арасындағы дебаттар кеңінен қолданылады және бюджеттік, сонымен қатар бюджеттен тыс қаражатпен жомарт түрде субсидияланады. Эстония, Латвия, Литва, Польша, Ресей, Чехия, Украина, Словения, Словакия, Венгрияда оқушылар үшін неміс тілінде халықаралық дебаттар өткізіледі. Кореяда, Жапонияда, Еуропа елдерінде үкіметтік емес (коммерциялық емес) ұйымдар судьяларды, жаттықтырушыларды оқытуды үйлестіреді және Турнирлер өткізеді. Барлық елдерде дебат жыл сайынғы цикл бойынша дамиды. Педагогтер тобы оқытудан өтеді. Бұл педагогтер өз мектептерінде дебаттардың пайда болуына және басқа мектептердегі мұғалімдерді оқытуға жауап береді. Мектеп дебаттарына қатысушылар өз қызметін судья немесе тренер ретінде жалғастырады немесе дебаттық клубтарын құрады. Дебаттарды ілгерілететін, оқыту мен жарыстарды үйлестіретін үкіметтік емес (коммерциялық емес) ұйымдар құрылуда. Оқушылар арасында дебат өткізудің танымал форматтарының бірі 1994 жылы «Ашық қоғам» институты әзірлеген философ Карл Поппердің идеялары негізінде дебаттар болды. Сондай-ақ, дебаттардың жаңа форматтары пайда болды: Дүниежүзілік мектеп форматы (WSDC). Американдық парламенттік формат (АПФ). Британдық парламенттік формат (БПФ). Қазіргі уақытта білім алушылар арасында Американдық және Британдық парламенттік форматтағы дебаттар кеңінен таралған. Қазақстанда дебаттық қозғалысты алғаш рет Сорос-Қазақстан қоры 1996-2004 жылдары «Дебаттар» бағдарламасын жүзеге асыру арқылы дамыта бастады. 1996 жылы тренерлерге арналған алғашқы тренингтер өткізілді, кейін олар мектеп оқушылары арасында дебаттар өткізді. Тренерлер оқушылар арасында дебаттар өткізді. Тренингтер Қазақстан бойынша дебаттар желісін кеңейтуге көмектесті. Әр облыста жауапты үйлестіруші дебатты ілгерілетумен айналысты. Дебаттық қозғалысты білім, ішкі саясат басқармалары қолдады. Дебаттық қозғалысты Ұлттық дебат орталығы үйлестірді. Дебатқа 7-сыныптан бастап 10 мыңнан астам оқушы қатысты. Алдымен дебаттар орыс тілінде, ал қазақ тіліндегі дебаттар 1998 жылдан бастап өткізіле бастады. Бұл қозғалыстың дамуына басқа қалалардан келген студенттер арасында дебат клубтары мен турнирлер туралы ақпарат тарата отырып, Алматы қаласының жоғары оқу орындарының студенттері үлкен үлес қосты. «Хабар» телеарнасы «Болашақ қаласы» арнайы бағдарламасында уақыт берді, кейін қазақ тілінде «Азамат» бағдарламасы пайда болды. 2004 жылы Сорос-Қазақстан Қорының «Дебат» бағдарламасы аяқталды. Бағдарламаны қаржыландырудың болмауы Дебаттық қозғалыстың жабылуына әкелді. 15 жылдан кейін республикада оқушылардың дебаттық қозғалысы қайта жанданды. 2019 жылғы ақпанда 119 адамның (өңірлік деңгейде – 30 мың адам) қатысуымен оқушылардың Республикалық дебаттық турнир өткізілді. 2020 жылғы ақпанда Республикалық дебаттық турнирге 119 адам қатысты (өңірлік кезеңде – 35 мыңға жуық адам). Қазіргі уақытта Қазақстанда 3 094 дебаттық клубтар бар, оның ішінде: 2 391 – мектептерде, 589 – колледждерде, 114 – ЖОО-да. Республиканың 1 883 мектебінде 35 510 оқушыны қамтитын 2 391 дебат клубы жұмыс істейді, оның ішінде қазақ тілінде – 1692 клуб, онда – 27 254 бала, орыс тілінде – 675 клуб, онда – 7 959 бала, ағылшын тілінде – 24, онда 297 бала қамтылған. 35 510 дебат клубы мүшелерінің 1103 клубта 6-8 сынып білім алушыларының – 15 233, 1 288 клубта 9-11 сынып білім алушыларының 20 277 бала қамтылған. Қазақстанның жекелеген өңірлерінде мектептік және студенттік дебаттарды өткізу тәжірибесі ерекше назар аударуға тұрарлық. Атырау, Ақтөбе, Шығыс Қазақстан, Батыс Қазақстан, Қарағанды, Павлодар, Түркістан және басқа да облыстарда дебаттарға қатысу арқылы оқушылар мен студенттердің коммуникативтік құзыреттілігін қандай да бір дәрежеде қалыптастыруға мүмкіндік беретін белгілі бір тәсілдер мен бағыттар қалыптасты. «Оқушылар мен студент жастардың дебаттық қозғалысы» жалпыұлттық мәдени-білім беру жобасы білім беруді басқару органдары, жастар және қоғамдық ұйымдар арасындағы, орталықтағы және жергілікті жерлердегі мемлекеттік органдар арасындағы құзыреттердің ара жігін ажырату қағидаттарында дебат қозғалысы жүйесін басқаруды жетілдіру тәсілдерін көздейді. Дебат қозғалысын үйлестіруші: Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі. Дебат қозғалысының ұйымдастырушылары: облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент қалаларының жергілікті атқарушы органдары. Дебаттық қозғалысқа қатысушылар: орта, қосымша, кәсіптік және техникалық, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының білім алушылары мен педагогтері, республиканың спортшыл, шығармашыл, ғалым жастарының өкілдері, еңбек сіңірген адамдар, мемлекет және қоғам қайраткерлері, мемлекеттік басқару органдарының, үкіметтік емес ұйымдардың, халықаралық қоғамдастықтың және т.б. өкілдері. Жобаны іске асыру: Дебаттық қозғалысқа білім алушылардың барынша мүмкін болар көп санын анықтау және тарту; өскелең ұрпақ арасында «Рухани жаңғыру» бағдарламасының базалық қағидаларын насихаттау; білім алушылардың отандық тарихқа, өлкетануға, мәдениетке қызығушылығын дамыту, ғылыми-зерттеу қызметінің негізгі дағдыларын қалыптастыру; қазақстандық оқушыларды қазіргі заманғы қоғам мен мемлекет өміріне табысты әлеуметтік бейімдеу және ықпалдастыру жүйесін құру. Дебат қозғалысына жоспарлы перспективалық сипат беру: адами капиталдың сапасын, әлеуметтік ұтқырлықты, адамның бәсекеге қабілеттілігін арттыру; балалар мен жастардың зияткерлік және шығармашылық қабілеттерін дамыту; білім алушылардың өзін-өзі жүзеге асыруы және белсенді өмірлік ұстанымын қалыптастыру; өскелең ұрпақтың жалпы мәдени деңгейін, толеранттылығын және коммуникативтік құзыреттілігін арттыру; бейресми білім беру жүйесі ұсынатын өзін-өзі жүзеге асыру мүмкіндіктері есебінен жас ұрпақтың өз өмірінің сапасына қанағаттануын арттыру; еліміздің барлық өңірлерінде дебаттық клубтар ашу. Дебаттық қозғалыс қазақстандық білім алушылардың жоғары адамгершілік-рухани, көпмәдениетті жалпыадамзаттық құндылықтар мен патриотизм негізінде қазіргі заманғы қоғам мен мемлекет өміріне табысты әлеуметтік бейімделуін және интеграциялануын, олардың азаматтық қалыптасуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Қазақстан Республикасында Дебаттық қозғалысты ұйымдастыру сапасын жетілдіру бойынша іс-қимылдардың мақсаттылығы, тұтастығы мен жүйелілігі, Қазақстан оқушыларының жеке, әлеуметтік, құқықтық құзыреттерін, азаматтық белсенділігі мен саяси сауаттылығын дамытуға бағытталған өңірлік және республикалық ұйымдастырушылық-практикалық іс-шаралар кешені «Болашақ Қазақстандықтың» нақты бейнесін қалыптастыруға оң ықпал етеді. жүктеу/скачать 63,34 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|