Оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін зерттеу әдістері
жүктеу/скачать 30,15 Kb.
|
1 2
Байланысты:Оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін зерттеу әдістері
|
Оқушылардың психологиялық ерекшеліктерін зерттеу әдістері Қазіргі уақытта біздің заманымыздың басты міндеттерінің бірі-баланы мектепке дайындау, белгілі бір дағдыларды игеруге бейімдеу. Мектеп жасына дейінгі балалардың өзіне - өзі көмек көрсету дағдыларын игеру мораль, өмірлік күш, тәуелсіздік және табандылық сияқты қасиеттерді тәрбиелеудің тиімді әдісі болып табылады. Балаларды мектепке бейімдеу және дамыту кезінде психологиялық және педагогикалық диагностикаға байланысты негізгі жағдайлар белгілі бір логикаға әкелуі мүмкін: - Мектептегі оқу бағдарламасындағы білім беру және ата-ана мақсаттарына бейімделу деңгейінің критерийлері; - Балаларды мектепке бейімдеуде және педагогтер мен психологтардың психо-диагностикалық іс-әрекеттері бала тұлғасын дамытудың ажырамас бөлігі болуы тиіс; -Мектеп дамуындағы мұғалімдер мен психологтардың психо-диагностикалық қызметінің басым міндеті балаларды мектепке бейімдеу, балалар туралы психологиялық білім алу болып табылады. - Балаларды мектепке бейімдеуде және педагогтер мен психологтардың психо-диагностикалық іс-әрекеттері бала тұлғасын дамытудың ажырамас бөлігі болуы тиіс; -Мектеп дамуындағы мұғалімдер мен психологтардың психо-диагностикалық қызметінің басым міндеті балаларды мектепке бейімдеу, Сынып тобы немесе балалар туралы психологиялық білім алу болып табылады. Оқуға бейімделу әрекетін талдау психологиялық диагностиканы қолдану саласын анықтайды. Психодиагностикалық зерттеулер жүргізу кезінде келесі моральдық-этикалық ерекшеліктері бар балаларға қойылатын талаптар қойылады, олардың негізгі ерекшеліктері: 1. Психодиагностикалық зерттеулердің нәтижелері балаларға зиян тигізбеуі керек. 2. Балаларға диагностикалық зерттеулер тек балалардың және олардың ата-аналарының рұқсатымен жүргізілуі керек. Мектепке дейінгі мекемеде ата-аналар баласыз жібере алады. 3. Ата-ана құқығынан айырылған ата-аналар балаларының психологиялық жұмысының нәтижелерін маман психологтан ала алады, ал психолог ата-аналарға балаларының психологиядағы мүдделеріне нақты және нақты жауап беруі керек. 4.Психодиагностикалық зерттеу нәтижесінде анықталған басқа факторлардың ішінде баланың тағдыры, яғни мектепке білім беру және бейімделу мүмкіндігі ата-аналар мен психологтардың пікірінсіз қарастырылмауы керек екені түсінікті. 5.Мектепке дейінгі мекемелер мен мектептерде жұмыс істейтін психологтардың Психо-диагностикалық зерттеулері тәрбиешілермен және мұғалімдермен тығыз байланыста жүргізілуі тиіс. Психодиагностикада балалардың мектепте оқу қабілетіне байланысты жүргізілген эксперименттердің қиындықтарының негізгі себептерінің бірі-психологтардың баланың нақты қабілеттерін анықтаған кезде бұл тапсырманы орындау оның қабілеттеріне ғана емес, сонымен қатар мотивацияға, мектепке бейімделуге, қалыптасу мен дағдыларға байланысты. Мектепке баратын балаларды қарау кезінде барлық зерттеу және зерттеу әдістерін қолдануға болады. Бірақ кейбіреулері өте күрделі және арнайы құралды қажет етеді. Сондықтан іс жүзінде салыстырмалы түрде жеңіл тесттер, емтихандар, бақылаулар, құжаттарды талдау және психо-диагностикалық эксперименттер қолданылады. Интеллектуалды тестілеу кезінде қоршаған ортаның әсерін ескеру қажет. Көптеген жеке тесттер баланың жеке қасиеттерін анықтауды қарастырды және зерттеді. Жаңа жағдайларға бейімделу-сынақтың ең қажетті талабы. Белгілі бір жасқа арналған тестілерді басқа жастағы балалар үшін қолдануға болмайды. Балаларды мектеп жағдайларына бейімдеу мен оқытудағы қиындықтарға байланысты көптеген жағдайларда психологтар мен мұғалімдердің ынтымақтастығы пайда болады, әсіресе мектеп тәжірибесінде психологиялық мәселелерді шешу маңызды болған кезде. Мектепке түсетін баланың психологиялық дайындық деңгейін тексеру; диагноз қою; - Даму жолдарын анықтау-қысқа мерзімді диагностикалық шара. Бұл препарат жаңа зерттеулермен диагноздың мазмұнын үнемі жақсартатын теорияның жемісі. Сондықтан мектепке психологиялық дайындықты анықтаудың Мазмұны теориялық ғылым, практикалық қызмет болып саналады. - Мектеп жасына дейінгі балалардың психофизиологиялық ерекшеліктерін зерттеу. - Мектеп жасына дейінгі балалардағы когнитивті процестердің бұзылуын диагностикалау. - Баланы мектепке дайындаудың тиімді әдістері мен тәсілдерін қолданудың психологиялық ерекшеліктерін анықтау. Зерттеу әдістері-танымдық процестерді зерттеудің стандартты әдістерінің жиынтығы: - Сөйлеудің әртүрлі әдістерін қолдану. - Шағын тест тапсырмалары Дененің қарқынды жетілуі декольдік балалық шақта (үш жастан жеті жасқа дейін) жалғасады. Жалпы өсуден басқа, тіндер мен мүшелердің анатомиялық қалыптасуы мен функционалды дамуы жүреді. Қаңқаның, сүйек бұлшықеттерінің, тыныс алу органдарының және қан айналымының дамуы үлкен маңызға ие. Мидың салмағы 1110 грамнан 1350 граммға дейін. Ірі менингездердің мембраналарының реттеуші рөлі және олардың ми мембранасының астындағы орталықтарды бақылауы артады. Шартты рефлекстердің қалыптасу жылдамдығы артады, екінші сигнал жүйесі әсіресе қарқынды дамиды. Физикалық даму баланың тәуелсіздігін арттыруға, білім беру және тәрбие процесінде әлеуметтік тәжірибенің жаңа формаларын дамытуға қолайлы жағдайлар жасайды. Егер сөйлеу, ойлау, қабылдау процестерінің дамуы қалыпты жағдайда жүрмесе, онда баланың ойлауының дамуы қалады. Бұл жастағы бала өзін еркін ұстай алмайды, өз бетінше әрекет етуді үйрене алмайды, өзінің дамуын жүргізетін, өмірге бейімделуге жағдай жасайтын адам болуы керек. Ол адамзат баласына қарамастан баланың әлеуметтік жағдайларына бейімделетін ата-ана. Мектеп жасына дейінгі балалардың танымдық процестерінің дамуын эксперименттік зерттеу Ол үшін психолог кез-келген әрекетті ұйымдастырады, егер балалардың ойларын еркін зерттеу қажет болса. Мысалы, егер ойын табиғи ережелермен жүргізілсе, онда осы ойындағы балалардың психологиялық ерекшеліктері жазылады, содан кейін мұқият талдау жасалады. Бұл зерттеуде балалардың жас ерекшеліктеріне байланысты ақыл-ой іс-әрекетіндегі сөздер мен көріністердің арақатынасы үнемі өзгеріп отырады, балалардың жасына және білімінің өсуіне байланысты олардың ойлары тереңдеп, жалпыланып қана қоймайды, сонымен бірге олардағы бейнелер толығымен және мағыналы бола бастайды. Баланың мектепте оқуға психологиялық дайындығы-бұл мектепке дейінгі балалық шақтың психикалық дамуының салдарының бірі. Қазіргі уақытта біздің заманымыздың басты міндеттерінің бірі-баланы мектепке дайындау, белгілі бір дағдыларды игеруге бейімдеу. Қазір ата-аналардың үлесі мектеп жасына дейінгі баланың бүкіл өмірін ұйымдастырудың, оның денсаулығын нығайтудың, психикалық, моральдық тәрбиені жақсартудың және сайып келгенде мектепке дайындықтың бір бөлігі болды. Мектепке дейінгі ұйымдарда білім беру сапасын арттыру маңызды мәселе болып табылады, оның басты мақсаты жалпы және негізгі жағдайларды жақсарту болып табылады. Баланың даму процесі оның өмір бойы жүреді. Даму процесінде баланың танымдық белсенділігі артады. 6 жастағы балалар заттарды қалай ажырату керектігін білгісі келеді, сондықтан олар түсі, сыртқы түрі, мөлшері, құрылымы және оларды қалай қолдану керектігін біледі. Күнделікті өмір процесінде балаға шындықтың құбылыстары мен объектілерін анықтау, алған бай тәжірибесін зерттеу мүмкіндігі қажет. Балалардың бір нәрсені білуге деген құштарлығы танымдық мотивация туралы айтады. Балалар өте байсалды, еліктейді, бәріне қарайды, көп ойлануға мәжбүр етеді. Балалар көбінесе олар үшін түсініксіз оқиғалар мен құбылыстардың құпиясын білуге қызығушылық танытады. Күн сайын олардың алдында жаңа сұрақтар туындайды. Олар бұл сұрақтың жауабын ересектерден күтеді, өйткені ересектер түсінетіндерін білмейді. Бұл ерекше сұрақтар балалардың ақыл-ой жұмысымен айналысуға деген ынтасын, тілегін сипаттайды. Сондықтан ересектер баланың сұрағын жауапсыз қалдырмауға тырысуы керек. Себебі өз сұрағына жауап алмаған бала кейінірек сұрақ қоюдан аулақ болады және бұл баланың дүниетанымына теріс әсер етуі мүмкін. В.С. Мухинаның айтуынша, мектепке дейінгі және бастауыш мектеп жасындағы балалардың мінез-құлқын ынталандыру: мінез-құлықты саналы реттеу артады, уәждемелер мен қажеттіліктер көлемі артады, рухани және материалдық қажеттіліктер саласы кеңейеді, қарым-қатынас қажеттілігі, жетістікке жету, басқару қажеттілігі сияқты әлеуметтік қажеттіліктер күшейеді. Үлкен білім, басқалардан артықшылық, оны өзіңіз жасай білу сияқты негізгі қажеттіліктер бар. D. B. Элкониннің айтуынша, мектепке дейінгі жаста психикалық дамудың дамуына байланысты балалардың іс-әрекетінің күрделілігіне байланысты назар күшейе түседі және тұрақты болады. Мысалы, егер мектеп жасына дейінгі балалар ойынды 30-50 минут ойнаса, 5-6 жасқа толғаннан кейін ойын уақыты 1,5 сағатқа дейін. Мұны ойын адамдардың неғұрлым күрделі әрекеттері мен қарым-қатынасын бейнелейтіндігімен түсіндіруге болады және ойынға үнемі енгізілетін жаңа атмосфера сақталады. Балалар суреттерді көргенде, әңгіме тыңдайды, ертегі тыңдайды, назардың тұрақтылығы артады. Мысалы, мектеп жасына дейінгі кезеңнің соңында суретті қарау уақыты екі есе артады, алты жасар бала суретті мектеп жасына дейінгі балаға қарағанда жақсы түсінеді және ол үшін қызықты жақтары мен егжей-тегжейлерін баса көрсетеді. Бірақ мектепке дейінгі білім берудегі басты өзгеріс-бұл баланың назарын бірінші рет аудару, оны белгілі бір нәрселерге саналы түрде бағыттау және белгілі бір әдістерді қолдана отырып, оларға назар аудару қабілеті. Мектепке дейінгі жаста өз назарын реттеу үшін сөзді қолдану күрт артады. Бұл әсіресе мектеп жасына дейінгі балалар үшін өте маңызды, олар тапсырманы үлкендердің нұсқауларына сәйкес орындаған кезде, мектеп жасына дейінгі балаларға қарағанда 10-12 есе жиі нұсқаулар берді. жүктеу/скачать 30,15 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2