Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім министрлігі

237 
Сыбырласып ӛзді-ӛзі. 
Кәрінбей жердің топырағы. 
Қҧлпырған жердің жер жҥзі. Ӛлеңдегі сын есімдердін мағынасына 
қарай қай топқа жататыны ауызша анықталып, осы ӛлеңдегі сын есімдерге 
қарсы мағыналас сын есімдер ойлап табу тапсырылды. 
Оқушылар мынадай сын есімдер ойлап тапты: 
Желсіз - желді. 
Жарың - қараңғы. 
Терең - саяз. 
Қалық - жҧқа. 
Енді Абайдың "Қансонарда бҥркітші шығады аңға" ӛлеңімен танысамыз. 
Бҧл ӛлең мазмҧнында Қазақтың бҥркітпен аң аулау кәсібі туралы айтылады. 
(Ӛлеңді мҧғалім ӛзі мәнерлеп оқып, мазмҧнын тҥсіндіреді). 
Оқушылардың ҧлттың салт-дәстҥрді ҥйрену дәптерлеріне мына сӛздер 
жазылып, мағынасы тҥсіндірілді: 
Қансонар - жаңа жауған қар ҥстіндегі аңның ізі. 
Қҧсбегілік аңшылық - қазақ халқының кәсібі. 
Осы 
ӛлеңнен зат есіммен байланысты сын есімді, яғни сӛз тіркесін жазу 
тапсырылады. 
Кітаппен жҧмыс жасай отырып, Оқушылардың жаз-ған сӛз тіркесі 
мыналар: жақсы ат, тату жолдас, ыңшам киім, қар - аппақ, тҥлкі - қызыл, 
бҥркіт - қара. 
Абайдың "Аттың сыны" ӛлеңін мҧғалім ӛзі мәнерлеп оқып, ҥнтаспаға 
тыңдатады. Оқушылар тыңдай отырып, сын есім сӛздерді есте сақтап, теріп 
жазады: омыраулы, шығыңңы, салпы, майда, ҧзын, жуан, тақыр, жҧмып, 
жалпақ, кең, тар. 
Балалар, енді назарымызды тақтаға аударайық. 
Абайдың мына даналық сӛздерін жаттап алып, дәптерлерімізге жазайық, 
есте сақтаңдар. 

238 
Ҥш-ақ нәрсе адамның қасиеті: ыстық қайрат, нҧрлы ақыл, жылы жҥрек. 
Ендігі кезекті ойынға берейік. Ойынның аты: "Мақал қуаласпақ". 
Балалар мен мақалды бастаймын, сендер жалғастырасыңдар. 
Мҧғалім: Досына достық - қарыз іс. 
Оқушы: Дҧшпанына әділ бол. 
Мҧғалім: Әсемпаз болма әрнеге. 
Оқушы: Ӛнерпаз болсан, әрқалан. 
Мҧғалім: Еңбек етсең ерінбей.
Оқушы: Тояды қарның тіленбей.
Мҧғалім: Білімдіден шыққан сӛз.
Оқушы: Талаптыға болсын кез. 
Ҥйге тапсырма:
Оқушыларды қабілетіне қарай ҥш топқа алдын ала бӛліп, ҥйге мынадай 
тапсырмалар беріледі: 
1-топ. Жаз кәрінісі бойынша "Жайдарлы жаз" тақырыбына шығарма 
жазу. 
2-топ. а) "Жайдарлы " тақырыбына сурет салу. ӛ) "Ӛлең сӛздің 
патшасы, сӛз сарасы" атты ӛлеңдегі сын есімдерге қарсы мағыналас сӛз 
ойлау. 
3-топ. "Болмасаң да ҧқсап баң" деп Абай ата айт-қандай, "Жаз" 
тақырыбында ӛлең шумақтарын қҧрастыру. 
Қорытынды:
Сабақты бекіту кезінде, сабақ барысында Абай ӛлеңдерінен ҥйренген сын 
есім сӛздер жинақталып, оқушылар осы сӛздерге сӛйлем ойлайды. Сын 
есімді пысықтау мақсатында ойлы тапсырмалар беріліп, оқушылар жауа-бы 
сараланды. Қорытынды кезінде Абайдың артында қалдырған мҧрасы, 
ғасырдан-ғасырға жалғасып, ҥмы-тылмайтын - оқушылар ҥшін ҧлағатты 
тағылым-тәрбие екенін айтып кету. 

239 

жүктеу/скачать 1,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: