П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| II бөлім. Дидактика
13.5. Оңытудың багалау жуйесінің дамуы Бірінші үш деңгейлік балл жүйесі орта ғасырда Германия мектептерінде қалыптасты. Әрбір балл оқушының үлгерімі бойынша сыныптагы басқа оқушылардың арасындагы орнын (1-ші - жақсы, 2-ші - орташа, 3-ші - нашар) белгіледі. 2-ші реттегі оқушылар саны көп болган соң, олар сыныптарга болінді. Пайда болган 5 баллды шкаланы Ресей пайдаланды. Баллдарга басқалай мән бере бастады: солардың көмегімен оқушылардың білімін бағалауға тырысты. Баллға деген мүндай көзқарас Базедовтың 12-і деңгейлі жүйе бағасының әсерінен орнады. Базедов Иоганн - Бернгард (1724-1790) - неміс педагогы, филантропизмдік гіедагогикалық агымның негізін қалаушы. 1774 жылы Дессауда «филантропия» үлгілі тәрбие мекемесін ашты. Бүл мекемеде тәрбиеленушілерді мадақтаудың озіндік жүйесі қолданылды. Ерекше тақтага марапат ретінде оқушының әкесінің атының қарсы түсына оның табыстары мен жеңілдіктерін көрсететін нүктелер қойды; нүктелердің белгігі бір санына ие болған оқушыны айрықша белгімен немесе дәмді тагаммен марапаітады. ІІүктелер саны он екіден аспау керек болды. Кейінірек нүктелер жеке жауаптың сапалы болуына байланысты да қойыла бастады (см.: Пискунов А.И.Трудовое обучение и воспитание в немецкой педагогике XVIII - начала XX в. - М., 1976). Мектеп практикасына баллдарды енгізген уақыттан бастап олардыц қүқықтары, ерекшеліктері жэне кемшіліктері туралы сүрақтар туа бастады. Эр түрлі мемлекеттердегі мектептердің тәжірибесіне енген баллдар әлеуметтік мәнге ие болып, мектегіте де және одан тыс оқушыларга қысым қүралы болды. Оқытудагы бага жүйесінің, ягни оқуға ынталылық беретін багалардың кемшіліктері XIX гасырдың ортасына қарай айқындалды. Баллдық жүйеге мүгалімдердің көбі карсы болды, олардың ойынша, баллмен адамның адамгершілік сапасын, оның жүмсалған еңбек күшін багалауға болмайды. Мүгалім әрбір оқушының білім деңгейін, шеберлігін, дағдысын анықтап қана қоймай, және де әрбір оқушыга және оның ата-анасына барлық жағдайды, ягни окушының оқуына мүмкіндік беретін және кедерті жасайтын жагдай- лардың себебін анықтап корсету керек. 1917 жылдан кейін Ресейде бағасыз оқытудың идеясы әрі карай дамуына мүмкіндік алды. Ол кеңестік еңбек мектебінің түжырымдамасына сай келді, ондагы оқу әрекеті ойлаудың негізі оқушының қызыгушылыгына, еркін шыгармашылық білімге багыт алуға, басгаманы оз еркімен шешуге ынтасын қалыптастырады. Бага арқылы оқушыларды тәртіпке келтіретін бүрынгы әдістер жарамсыз болып есептелді. 1918 ж. 31(18) мамырда РСФСР-дың халық Агарту Комиссариаты Қаулысы бойынша білімдегі баллдық жүйе жойылды (Народное образование в СССР. Общеобразовательная школа Сборник документов по народному образованию. 1917-1973. — М., 1974. С. 133). Сыныптан сыныпқа кошу, оқу жүмыстарының жүргізілгені туралы куәліктің берілуі педагогикалык кеңес пікірімен жасалды. Мектепке қабылдау, сыныптан сыныпқа көшіру, мектепті бітіруге арналған емтиханның барлық түрлеріне тиым салынды. Сабактагы оқушыларды жеке тексеру тоқтатылды. Жаппай ауызша тексеріс, сынақтық жазбаша жүмыстар тек соңғы шара ретінде рүқсат етілді. Қажетті амал ретінде: өткен такырыпқа байланысты оқушымен әңгіме өткізу, ауызша жэне жазбаша (баяндамалар, оқушының озі тандап алган, оқыган тақырыбына сай жүргізілген күнделік |