П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| II бөлім. Дидактика
235 жүмыстарымен танысу, оқыған мақалаларының есебін апу сияқты) үсыныстар берілді. Дәстүрлі бақылау жүйесінің негізгі формасы, оқушының емес, мектеп үжымының жетістігін айқындау, және өзін-өзі бақылау болды. Тек тестік тапсырмалар кең таратылды, олар өзіндік тексеру формаларының ішіндегі ең жарамдысы болып есептелді. Жағымды кезеңдермен қатар (кейбір балалардың дербестігінің дамуы) багасыз оқытудың баска да кемшіліктері табыла бастады. Барлық жерлерде білімнің сапасының, оқытудың деңгейінің, тәртіптің төмендеуі байқалды. Оқушылар сыныпта, үйде күнделікті дайындалуды қойды. Сондықтан да көптеген халық ағарту ісінің бөлімдері әр түрлі бақылау формаларын енгізуге мәжбүр болды. 1932 жылы қайтадан әрбір оқушынын білімдерін жүйелі есепке алу тәртібі қалпына келтірілді. Оның нег ізі дара әдіс арқылы жасалды, 1935 жылы баллдыц сараланған 5 деңгейлік жүйесі ауызша багамен ауысты- рылды (өте жақсы, жақсы, қанағаттандырады, жаман, әте жаман), 1944 жылы цифрлы 5 баллдық жүйе орнатылды. Кейінгі жылдары тәжірибенің көрсетуі бойынша, әрбір оқушының білімін есептеу, күнделікті есептеуі өзін ақтады, оқушылардың сабаққа деген дайын- дығы және тәртібі жоғарылады. Дәстүрлі жүйедегі баллдар ретінде бағалар өзінің кемшіліктеріне қарамастан, қазіргіге дейін өзіне сай айырбасталатын жүйе тагіпаған. Сонымен қатар, біздің козқарасымыз бойынша, оның әлі де когі қоры бар және де барлық мүмкіндігі қолданылмаған. Отандық педагогтар ішінде бірінші болып С.Т Шацкий бағаның шынайы ізгілік бастамалармен шешпекші болды. Бағаға, емтиханға қарсы шығып, ол баланың даралығын бағалау емес, оның жүмысының қалай орындалғанын, олардың оқу жүмысының орындалғаны туралы ата-ана алдында есеп беру, көрме жүмыстарын жүргізіп алға шығып есеп беру арқылы бағалау керек деген. Бірақ та кеңес мектептерінің калыптасуы және білім мазмүнын озгерту жағдайында бағаның жаңа жүйесін енгізу мүмкін болмады, себебі ол бүкіл оқу- тәрбие үрдісін қайта қүруды талап еткен. Қазіргі кездегі көптеген мүғалімдер бақылаудың сондай формаларын қол- данады, кейбіреулері дәстүрлі баға жүйесінің жақсы жақтарын сақтап, олардың кемшіліктерін азайтгы. Солай, атақты педагог В.Ф. Шаталов білімнің бақылауына "Білімнің ашық есебі парағын" енгізген. Білімді ашық есептейтін парақтардың басты моні - сабақта, не сабақтан тыс уақытта алынған бағалар арнайы бланкіге жазылады да, хабарламаларға ілініп қояды (қарацыз: Шаталов В.Ф. Куда и как исчезли тройки? - М., 1979. С. 119-125.). Оның ерекшелігі сынып журналына қойылған бағалар сыныгіқа белгісіз болады, ал жаңа әдістің зор тәрбиелік мәнісі бар. Баға бүкіл сыныпқа ғана емес, мектепке де белгілі болады. Білімді ашық есептейтін парақтар әрбір оқушының «қызметі тізіміне» үқсас болған. Сонымен қатар дәстүрлі әдіспен салыстырсақ, яғни жаман баға оқудың кейінгі кезеңдеріне ғана емес, тоқсандық баллдардың жоғары болуына кері эсер беруі мүмкін. Ал жаңа эдісте мүндай кемшіліктер жоқ. Әрбір оқушы қалған уақытында бағасын өзгертіп, өзінің қабілетгілігін корсете алады. В.Ф. Шаталов қарама-қайшылықты алып тастады немесе оларды азайггы. Оның әдісімен оқушының ынтапы жүмысыныц жақсы болашағын сақтауға болады, формалды жүйеден қүтылуға, білімді дүрыс бағалауға және жаман бағаның мінез-қүлыққа және тәрбие нэгижесіне жағымсыз әсерін алдын ала |