П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
Тәрбиелеуші ортаның калыптастырушы ортадан айырмашылығы, бүл
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- III бөлім. Тәрбие теориясы
- Мазмүндық қырынан гәрбие педагогтың гәрбиеленуші ортаны үйымдастыруын білдіреді. Өйткені, баланың әлеуметтік дамуының факторы
| Тәрбиелеуші ортаның калыптастырушы ортадан айырмашылығы, бүл
орта - баланы қоршаған әлеуметтік күнды жағдайлардың жиынтығы, баланың казіргі заманғы мәдениетке кіруіне жэне жеке түлға ретінде дамуына катты эсер етеді. Жеке түлғаның әлеуметтік даму факторы ретіндегі қоршаған ортаға мына- лар жатады: заттық - кеңістіктік коршаган орта; әр түрлі жағдайлар мен ақпа- раттық орта; олардың жиынтығы балалардың табиғи айналасына айналады. Педагог, осының бәрін ескере отырып, баланың дамуына эсер ететін мақсатты бағытты пайдаланады да тәрбиелеуші ортаны қалыптастырады. Кейде бүл арнайы бақылау арқылы («Қараңдаршы, кандай әдемі...»), кейде бағалау жолымен («маған мүны кору жағымсыз...») деген сияқты жолдармен балалар- мен сөйлесе отырып, жүзеге асырады. Оқытушы, осы жағдайлардың бәрін коре отырып, коз жүма карап немесе қарағысы келмесе, онда ол мүғалімнің тәрбиеден бас тартқаны деп есептеуге болады. Қоршаған орта түлғаның қалыптасуының факторы бола бастайды, оқушы- ның түлғалық дамуының факторы ретіндегі тәрбиелеуші ортаның қүрамдас бөлімдері мыналар: мектеп ауласы, бөлменің безендірілуі, заттардың орналасуы, мектеп үйіндегі түрғындар киімдері, мектептегі салт-дэстүрлер, мектеп 258 III бөлім. Тәрбие теориясы өмірінің оқиғалары, ғылыми білімдер жүйесі, мектептің психологиялық хал- ахуалы. Дәл осы сияқты бала бақшаның, отбасының, училищенің, спорт - мектебінің және басқа гәрибе мекемелерінің тәрбиеленуші ортасының қүрамдас бөлімдері. Мазмүндық қырынан гәрбие педагогтың гәрбиеленуші ортаны үйымдастыруын білдіреді. Өйткені, баланың әлеуметтік дамуының факторы регінде оларды балаға казіргі мәдениет аясында барлық жогары мәдениетгі салауатгы өмір бейнесін көрсету іске асады. Бірақ тәрбиеленушінің ортаға қатынасы “жүмыртканың сары уызы” мен “жүмыртқаның” ара қатысы емес қой. Қоршаған орта егер түлға онымен белсенді байланыста болса ғана түлғаның қалыптасу факторына айналады. Жеке түлға тек өз әрекеті барысында ғана әлемді таниды, меңгереді, игереді. Объект субъектіге тек субъектінің объектімен өзара әрекеттескенде ғана ашылады. Озенге қарайды, озеннің жағасына отырады, озенді тыңдайды, озенде жүзеді, өзенде суға түседі, өзенге сүйсіне қарайды - сонда өзен адам жанының бөлігіне айналады. Ол өзенді өмір қүбылысы ретінде үнатады, ол үшін уайымдайды, өзеннің өміріне тонген қауіптердің бәрін тоқтатады. Ал енді қарастыру ракурсын өзгертейік: «тәрбиеге» әрекет ету факторы көзкарасы бойынша қарастырайық. Әрекег - бүл да жеке түлғаның даму факторы болып табылады. Шынында оның рөлі қоршаған орта факторының рөлінен ерекше . Егер орта элем бейнесін және түрмыс қалпын жасаса, баланы дамыту үшін “материалмен” қамтамасыз етсе, онда әрекет-адам денесінің дамуы; даму үрдісінің субстанциясы; жүре отырып - жүруді үйренеді, сыза отырып - сурет салуды үйренеді, нәзік болуға үйренеді, қиындықтарға карсы түра отырып- батылдыкқа үйренеді. Адамгершілік, эстетикалық, саяси, тазалықтық, еңбектік, интеллектуалдық, психологиялық даму - бүның бәрі жеке түлғаның мақсатты түрде багытталған белсенділігі негізінде пайда болған қасиетгер. Олардың нақгы объектісі: топырақ, тас, астық, бояу, дауыс, ине, корініс, киім немесе ...басқа адам. Қолайлы ортада туған, бірақ бүл ортамен белсенді өзара әрекетке қатыса алмайтын бала бүл ортада мәдениет жетісгіктерін меңгер- мейді, үлгермейді, осы жетістіктермен бірге өскеніне қарамасган, ол өз мүмкіндігіне сай дамымайды. Әрекет - субъектінің объектіге катысты белсенді формасы: танымда жетіледі, ашылады; шындық үйреніледі, оқылады; еңбек жасалады, сақталады, материалдық қүндылықтар игеріледі; көркемдік әрекегте, көркем бейне қабылданады, қүрылады, беріледі; денешынықтыру әрекетінде-әлеу-меттік қүндылық идеялар айтылады, насихатталады, тартылады. Егер шындық болмыстың объектісі баска субъекті болса, бүл жүктеу/скачать 13,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|