П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
III бөлім. Төрбие теориясы
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| III бөлім. Төрбие теориясы
Осылайша жоғары білім алуға көптеген балалардың жолын жапқан ақылы білім беруге қарсылық көрінісі - комсомолдық қозғалысқа енуші жастар санын көбейтті. “Жасылдардың” кең етек алған қозғалысы өз қатарына окушыларды тартгы. Үлкен аймақтық кеңістікте бүл экологиялық қозғалыс қоғамдық-өндірістік өмірдің барысына өз әсерін тигізуде. Қозғалыстың идеологиялық негізі - табиғатгы сақтап қалу үшін күрес. Бүл қозғалыстың тууына табиғи ресурс- тарды қолдану мен байлықтарды табиғаттың өз аясында қалпына келтірушілік қасиеті арасындағы баланстың бүзылуы себеп болды. Елдегі халықтың қиын жағдайы жасөспірімдік “Добрая во л я” деген әлеу- меттік қозғалыстың тууына себепкер болды. Бүл қозғалысқа бүгінде өте ерге есейген кішкенгай оқушылар қатысады. Бүл қозғалыстың идеологиялық ба- засы этикалық сипатта. Оның мүшелері ауыр жағдайдағы адамды қамқорлыққа алып, рухани және материалдық қараңгылыққа түсіп бара жатқан адамға тез комек беру жолдарын іздестіруде. Жасөспірімдік батыстық қозғалыстың тарихи нүеқасы - бойскаут қозға- лысы жандануда. Өзінің ең жақсы корсетілімінде бойскауттар - бүл адамның гірі қалу мүмкіндіктерін үлгайту үшін күреске қатысушылар. Олардың идеологиялық базасы - өзінің қалаганын жасауға қабілетті және өзін рухани-тәндік күштерді тасымалдаушы ретінде жоғары сатыға көтерілу арқылы алдына қойған мақсаттарына жете алатын еркін адам күшінің жариялануы. Жоюшылық қасиеті бар әлеуметтік қозғалыстар да бар. Оның ең қауіптісі - оған түлгалық жағы жеткілікті түрақсыз және әлі толығымен қалыптаспаған балалар мен жастардың қатысуы. Мысалы, басқаға мойын бүрмас қозғалыс - ол белгілі бір түлғаға тақуалық қызмет, мейлі ол футболшы, әртіс, мойындалмаган жазушы болсын. Олар көсемге қызмет ету базасында қалыптасады, ал мүндай негіздеме өзіңнің қайталанбас, ерекше “Мен” - дігіңді жоюды талан егеді. Сондықтан тақуалық қозғалыстың көсеміне қарсы келушілердің барлы-ғыныц озбырлық мінез қабылдауы жай емес. Балалар қозғалысының табиғатының өзі де қарама-қайшылықтарға толы: бүл балалардың өзіндік қозғалысы, алайда оның үлкендер әлемінен жетекшісі бар. Балалық және жасөсіпірімдік қозғалыс мәселесінің педагогикалык аспек- тісі балалардың өз әрекеттілігі мен олардың іс-әрекеггерінің үлкендермен қадагалауы арасындагы қайшылықтарды шешу жолдарын іздестіруде жатыр. Балалар қозгалысына қатысты педагогикалык стратегия қозғалыстың базалық идеясын шығарып алу, талдау, бағалау мен түсінуден түрады. Демек, мақсаттың сипаты, себептің анықталуы, жоспарланған нәтиженің жариялануы: Нені қалаймыз? Не үшін біріктік? Нәтижесінде неге жетеміз? Біздің жоне айналамыздагылардың өміріне бүл қалай эсер етеді? Балалық қозғалысқа қатысты педагогикалык тактика “қадірлі қызығу- шылық” пен “іспен тексерудің” байланысы ретінде қүрылады. Өз идеология- лык негіздемелеріңді жариялау үшін көпшілік алдына шығу мүмкіндігі туады және шынайы практикалық істің маңыздылыгы мен оның қоғамдық қажетті жақтары үгынылады. Жасөсіпірімдер тобының бір мүшесі “Жасылдар” қозғалысының қатарын- дагы экологиялық іс-әрекеттерге араласады. Ал сол топтагы екеуі “спартакиа- шыл фанаттардың” өкілдері. Пайда болған жағдайды педагог пайдаланып, |