П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
| 111 бөлім. Тәрбие теориясы
303 ретінде қолдануға мүмкіндік туғызды. Балалар аудиожазбаларды тыңдап, портреттерді қарады, кітаптың жеке парақтарын оқып, соңында үлы әншінің концерггік әрекетінің бір оқигасынан үзіндіге тоқталды: “қүмда отырған көрермендер жүздеген метрге созылды. Концерт барысында ешкім үсталган жоқ, бүзақылар және ішкендер де болған жоқ. Полиция қызметкерінің айтуы бойынша, осындай үлкен концерттерде мүндай әлі болган жоқ еді, адамдар үнсіз біздің өлеңдерімізді тек жақында ғана емес, сахнадан алыс, ештеце көрінбейтін жерде де тыңдады. Педагог балаларга гүсініктеме табуды үсынып, коп мыцдаған халық өзін неге осылай үстады деген сауал қойды. Кейіннен таңғажайыгі әлемі мен керемет жаны бар кітап авторы на қайта оралды. Үшіншісі. Жаңа әлеуметтік кеңістік қүрамына бала кіреді де бала қарым- қатынастың мазмүнын түсінеді: Бүл не? Бүл не үшін? Мүның нотижесі кандай? - дсген сүрақтарга жауап іздейді. Түлғаның игілігі ол үшін мацызы бар жэне адам өмірінің сипатымен, барысымен байланысты заттарда бола алады. Педагог бала алдынан ашылған ақиқатты жагдайдан тыс қабылдай алуы кажет жэне оган өмірдің жаңа жағын бағалауға, қүндылық, мәнділік түргысынан өмірді багалауга көмектесуі қажет. Техникалық қүралдар комегімен қазіргі балага үсынылган заггық кеңістіктің кецдігі, балалардың оғаш үлттық киімдерді көргенде күлмеуінің, түсініксіз тілді сықақ етпеуінің, мүгедекгі қолмен көрсетпеуінің кепілі болды. Алайда, бүл тәрбиелеудің жетістігі емес, себебі басқа өмірлік үстанымга бағытгалған сыкақ, бала үшін маңызды альтернативті козқарас, мінез- қүлықтың ерекше түрлері, ерекше қатынастың көрінісі регінде гәрбиесіз оқушылар тобында жиі кездеседі. Бүл оларда өзінің әлеуметгік кеңістігін ордайым кеңейтуге үлкен мүмкіндігі бар екенін көрсетеді. Бала озіне кішкене кезінен сіңіретін қатынастық мазмүндагы ерекше қиындықтарды әлеуметтік микроортаның дәстүрлері бейнелейді. Егер мектептің педагогикалык үжымының мектептіц барлық балалары үшін үдемелі тәрбиелеудің кеңістігін сақтап қалу қолынан келсе, онда олар жалпы тәрбиелеудің нәтижесін омірді оның барлық көрсетілімдерінде берілім ретіиде қабылдауына, адамды барлық озінің әртүрлілігінде берілім ретінде қабылдауына, балалардың омірлік таңдауга дайындыгынын қалыптасуына, балага өмір бергеннің барлығын қүндылық жагынан түсінушілік әдетінің тууына мүмкіндік береді. Тәрбиелік үрдістің динамикалық әлеуметтік кеңістіктің тагы бір сипат- тамасына сілтеме жасайық. Оның мазмүнының баламалық модслі (жобасы) түрақты, қосындылары бірдей және айтарымыз: езінің ересек нүсқасында аз озгереді. Ол қосындылар: жанүя, мектеп, аула, еркін араласу тобы және қызығушылықтары бір топ (спорттық, қүрастырушылық және т.б). Қүрылым бейнесі үдемелі, себебі баланың түлғалық дамуы мен есеюі кезеңдерінде қандай да бір элемент өз басымдылыгын көрсетеді, кейін оз ықпалы аркасында басымдылықты мектеп иеленеді; сәл кейінірек мектеп те колеңкеге жылжып, олеуметтік дамуды анықтайтын еркін қатынас күн астынан орын алады; кей балалар үшін шыгармашылық қатынас элементі мен еркін қагынас элементі сырластық достыққа (бозбалалық махаббат) айналады. Маңыздысы мазмүн- дық моделдің сақталуында, алайда оқушы үшін белгілі бір кезеңде олардың әрқайсысы маңызды болғаны жөн. |