П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
III бөлім. Тәрбие теориясы
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- 19.2. Тәрбиелеу әдістерінің жүйесі
| III бөлім. Тәрбие теориясы
Балалардың әр түрлі іс-әрекеттері мектеп өмірінде үйымдастырылады. Осындай жан-жақты іс-әрекеттер балалардың өмірге деген түрлі қатынастарын қалыптастырады. Егер педагогтар үйымдастырған іс-әрекет- терде әлеуметтік-мәдени және психологиялық мазмүндағы қатынастар қамтылып отырса, онда мүндай іс-әрекеггер оқушылардың жеке басын калыптастыруға ықпал егеді. Мектеп педагогтары әрдайым балалардың санасына эсер етіп отырады. Балалардың қатысушы, не бақылаушы ретінде қатысы бар қандай да бір қүбылыстың әлеуметтік болмысын ашып көрсетеді. Ягни, педагог баланың әлеуметтік қатынастарда, шындық болмыспен карым-қатынас жасау үрдісінде өзінің «Менін» сезініп, өзінің жеке адам ретіндегі орнын тани білу қабілеттерін калыгітастыруға ықпал етеді. Сонымен, стратегиялық жоспардағы тәрбиелеудің үш әдісі бары анық. Олар: 1) тәрбиелеу ортасын үйымдастыру эдісі; 2) тәрбиелеу әрекетін үйымдастыру әдісі, яғни балалардың ортамен карым-қатынасы; 3) балалардың омір туралы ойлау қабілетін қалыптастыруды үйымдастыру әдісі. Берілген әдістер факторлық сипатқа ие, ойткені қалыптасып келе жатқан жеке адамга нақты эсер ету мүмкіндігі бар. Кейде бүл әдістер баланың өмірін үйымдастыру әдісі ретінде де қаралады. 19.2. Тәрбиелеу әдістерінің жүйесі Тәрбиелеу әдістерінің жиынтығына біртүтас нәрсе ретінде қарауға болмайды. Олардың байланысы күрделі: олар реттік қатарда түрмайды, олардың әрқайсысы екіншілерінің іске асуы негізінде қалыптасады; бүл әдістердің байланысын өзара байланыста гана анықтауға болады. Мәселен, бала кітап оқитын ортада өсті делік. Бүл фактор баланың белсенді түрде кітап оқуы кезіндегі тәрбиелеу әдісі болады. Кітап оқу да тәрбиелеу әдісіне жатады, бірақ, ол тәрбиелік мәнге ие болу үшін педагог баланың кітап оқудагы қүндылықтарды гани білуіне ықпал ету керек. Әлеуметтік қүндылыктар ортасы балага белсенді түрде эсер ету арқылы тэрбиелік мазмүнга ие болады. Мүндай істе әлеуметтік күнды түсіндіру жалпы адам өмірі, сонымен қатар адамның жеке өмірі үшін маңызды болып табылады. Осы әдістердід әрқайсысын бір-бірінен бөлек, жеке дара қолданган жагдайда тәрбиелеуде келеңсіздік сипаг орын алады. Мәселен, педагог тәрбие ісінде қоршаган ортага гана коңіл бөлетін болса, онда, әрине, әдемі тәрбие орталығы, мекемесі жасалган болар еді. Бірақ ол рухани жагынан кедей, суық, көңілсіз жагдайда болады. Сондай-ақ, тәрбиелеу әдісгерінің бірі орындалмай калган жагдайда, басқа тәрбие әдістерінің барлыгының жогаргы дәрежеде орындалып жатқанына қарамастан, балалар дүрыс тәрбие алмауы мүмкін. Балаларга өмір туралы ойлай білуді үйымдастыру тәрбиесінің оң жолға қойылмауы да оларды бекер әуреге салушылыққа әкеледі. Тәрбиелеу әдістері баланың әрбір омір сүру кезеңінде бірге жүріп отырады. Әрине ол әдістердің белгілі бір жагдайларга байланысты бірі басыңқы рөл атқаруы мүмкін. Мәселен, ортамен қарым-катынас жасау әдісін қолдану дегеніміз - балалардың қоршаған ортамен қарым-қатынас жасауын үйымдастыру деген |