П. И. Пидкасистый а у д а р ғ а н д а р
III бөлім. Тәрбие теориясы
жүктеу/скачать 13,11 Mb. Pdf көрінісі
|
дидактика кытап 2
- Бұл бет үшін навигация:
- 18.6. Әлеуметтік кеңістіктегі ултаралың қарым-қатынастар
| III бөлім. Тәрбие теориясы
Жол-жөнекей бірнеше ескертулерді жасайық, алайда оларды ашып көр- сетпей, нағыз оқу қүралы шеңберінде ғана бейнелейік. Жанүя рөлін алғашқы әлеумет ретінде жоғары бағаласа да, мектеп жанүя- мен байланысқа, қарым-қатынасқа, одаққа түседі. “Қиын мінезді” балаларды бақылай отыра, сол балалардың түлғалық дам- уының мәселелік негізі бола түскен әлеуметтік кеңістіктің қүрылымданбауы мен бірікпеушілігінде екендігін мойындаута тура келеді. Әлеуметтік кеңістік моделінде элементтің біреуінің жетіспеушілігі бала- ның психологиялық мәселелерін туындатады және оған мектепте жүмыс істейтін психолог көмектесіп, сол мәселелерден шығу жолын табуы қажет. 18.6. Әлеуметтік кеңістіктегі ултаралың қарым-қатынастар Өмір күші мен түбегейлі әлеуметтік-саяси оқиғалар мемлекеттің әлеумет- тік кеңістіктігіндегі үлттық қүрылымдарын күрт өзгеріске үшыратты, сонысы- мен адамдар арасындағы үлтаралық қарым-қатынастарды шиеленіске әкеп соқтырып, соның салдарынан жас өспірім, балаларды әлеуметтік-психология- лық күйзеліске тіреп қойды. Басқыншылық салдарынан бақытсыздыққа үшыраған (бейшаралық халге түскен), корші республикалардан шарасыз- дықтан ағылып келуші босқындарга, шынайы өмір жағдайынан басқа үлттарға деген баланың көзқарасына өзге үлт өкілдеріне деген теріс түрмыстық түсінік, бағыт-бағдар, эсер бермеуі мүмкін емес. Интернационалдық рухтағы тәрбие мәселесі қазіргі саяси ахуал шиеленісіп түрған кезенде, өте зор көңіл бөлу керек боларлықтай озекті мәселе болуда. Балалардың қасиетінде үлтқа, нэсілге, т.б. жіктерге болушіліктің болмауына қарамастан, олар бір-бірінін қай үлтқа жататынына мән берместен, бірге ойнай береді... Таулық аудандағы Сочидың бір бастауыш сыныптар мектебінде оқитын бір баладан “үлтың кім” - деп сүрап еді. Бала “әкем - грузин, анам - аджарлық, ал мен болсам - орыспын” - деп жауап берген. Демек, балалардағы интернационалдық рухтың орнына үлкендердің ықпа- лымен үлтаралық араласу мәселесі пайда болыгі отыр. Мүндай келеңсіздіктер адамзаттың тарихи даму барысында бір емес, бірнеше мәрте қайталануы әбден мүмкін. Сол себептен де тәлім-тәрбие беруші үстаз-педагог осындай өзекті болып түрған мәселені, яғни келеңсіз жағдайды, интернационалдық көзқарас пен үлтаралық достық қарым-қатынас жолымен дүрыс бағытта шешілуіне аса зор көңіл болуі қажет. Бүл мәселенің шығу горкіні - баланы ң адамға деген көзқарастары нан болуда. Балалардағы адамға деген гуманистік козқарас пен психологиясын қалыптастыруымыз үшін бүкіл әлемдегі өмір мен мәдениетке деген қүштар- лық пен ынтызарлық қүндылықтарын үштастыра қарап, балалардағы үлкен адамға деген, кез келген үлттың, мемлекеттің, нәсілдің, ру-тайпаның адам- дарына деген бөліп жармайтын гуманистік козқарасты қалыптастыруымыз керек. Адамның әлеуметтік қырлары мен өтіп келе жатқан жолдарына мән бере келе, педагог-үстаз - адамның Адами болмысының кілтін табады. Соны мен балалардағы адамгершілік қасиеттерді, үлкен Адамға лайықты қалыптас- тырады. Адам санасы мен пікір козқарасы (діни, партиялық, қаржы, саяси) және де т.б. мәселелеріне бөліп жіктемей қарағанда, қоғамдастық пен достық қарым-қатынасқа қарай біріктіреді. |