96
II бөлім. Дидактика
Жүйе секілді окыту үрдісінің жүйе қүрастырушы түсініктері ретінде:
мүғалімнің оқытушылық әрекеті, оқушылар әрекеті (оқу) және нәтиже қарас-
тырылады. Басқару қүралдары бүл үрдістің уақытша қүрамдас бөліктері
болып табылады. Олар оқу материалдары мазмүнын, оқыту әдістерін,
мате-
риалдық оқыту қүралдарын (көрнекі, техникалық, оқулықтар, оқу қүралдары
және басқалар) және окушылардың оқу әрекеті секілді оқытудың формаларын
қамтиды. Оқу қүралдарының өзара байланысы оқыту мақсаты мен нәтижесіне
тәуелді. Олар білім беру мақсаттарына бағынған, өскелең үрпақты
өмірге және
қоғамдық әрекетке даярлаудың кіріктірмелі ерекшеліктері бар түрақты бірлік
пен түтастықты қүрайды. Бүл барлық компоненттердің қызметтік алғашқы
бастамасы, біріккен оқыту мен пәндік оқу және қарым-қатынас әрекеті болып
табылады.
Оқыту мен
оқудьщ
бірлігі,
элементтердің көптігі,
түрлі
ерекшеліктігі және олардың оқыту үрдісінің біртүтастығын қүрайтын
байланыстары оған үйымдастырушылық, реттілікті береді.
Жоғарыда айтылғандай, дидакгикада оқыту үрдісі
әрекет сияқты қарас-
тырылады. Сол себепті оның қүрамында;
-
апгаищы жагдаятты талдау, оқыту мақсатыя аяъщтау және оқушы-
лардың оны қабылдауы;
- жүмысты жоспарлау, мацсатқа жетудіц мазмуны мен цуралдарын
таңдау;
-
оқу материалыныц жаңа көрсетілімі және оны оқушылардың қабылдауы;
- оцыту және оқу операцияларыныц орындапуы, устаз бен оцушыныц оқу
жумысының уйымдастырылуы (оқу материачдарын қолдануды оңтаіты ету
мақсатында оқуіиының әрекетін уйымдастыру және оз әрекетін оқушының
өзінің уйымдастыруы);
-
кері байланыстыц уйымдастырылуы, материач мазмунын игеруді бацылау,
тузету.
- талдау жэне өзіндік т алдау, оцу нәтижелерін багаіау;
- оқушылардың мектептен тыс дайындыгы және жу.мысы қарастыры-
лады.
Теориялық түсінікгегі, мазмүндық, әрекеттік және нәтижелік бөліктерден
түратын оқыту үрдісінің теориялық түрғыдағы көрінісі осындай.
Осындай
педагогикалык шынайы болмыста оқыту үрдісі кезендік сипатта болады. Әрбір
оқыту үрдісінің дидактикалық кезеңі оқушыға оқу материалын үсыну үшін
әрекет ететін қызметтік жүйені қүрайды. Оқьпу үрдісінің кезеңдік талдауына
тоқталайық. Мүндай талдау оқыту бөліктерінің біртүтас жүйе түріндегі күры-
лымдық байланыстарын накты белгілеуге және бүл жүйенің үрдіс ерекшеліктерін
көрсетуге мүмкіндік береді.
Достарыңызбен бөлісу: