Қорғаныс құралдары. Кремний фторлы натримен жұмыс жасаған кезде брезент жейделер, резина саусақты қолғаптар және шаңға қарсы респираторлар қолданылады.
Алғашқы көмек. Кремний фторлы натримен уланған кезде ауыз арқылы 2 % сода ерітіндісімен асқазан шайылады, жұмыртқа белогымен (бір стақан суға екі жұмыртқа белогын) және таза мел әктасымен сүт ішеді.
15. Мыс купоросы
Көк түсті кристалдар асқазанға түскен кезде жүрек айнытады, құсуға, асқазанның ауыруына алып келеді. Мыс купоросының ерітіндісімен үнемі жанасатын жұмыскерлердің қолдарында терінің ыдырауы, тырнақтардың маңайында жаралар мен созылмалы іріңді жаралар байқалуы мүмкін.
Қорғаныс құралдары. Мыс купоросымен жұмыс жасаған кезде арнайы киім, резина саусақты қолғаптар, резинамен қапталған алжапқыштар, қорғаныс көзілдіріктері немесе басқа киетін қалқандар пайдалануы керек. Мыс купоросының шаң түзуімен байланысты операциялар кезінде респираторлар қолданылады.
Алғашқы көмек. Мыс купоросымен уланған кезде сары қан тұзының 0,1 % ерітіндісімен ауыз арқылы асқазанды шаяды, сүт немесе 30 г қуырылған магнезин береді. Мыс купоросы теріге тиіп кеткенде мол мөлшердегі сумен шаяды. Мыс купоросы көзге тиіп кетсе, онда да судың мол мөлшерімен шаяды да, тез арада дәрігерге қаралады.
16. Мұнай
Цистерналар немесе мұнай құюға арналған басқа ыдыстарды тазарту кезінде орын алатын көміртегінің жоғары концентрациясы кезінде қатты улануға алып келуі мүмкін. Мұнай булары ұзақ мерзімдік әсер еткен кезде дем алу органдарының ауыруы мүмкін. Қол терісінің бетіне шикізат мұнай жанасқан кезде тері ауруларына алып келуі мүмкін.
Қорғаныс құралдары мен алғашқы көмек шаралары мұнай буларымен уланған кезде керосинмен жұмыс жасаған кездегімен бірдей болады.
17. Сульфидтер (күкіртті натрий және сульфогидрат)
Сульфидтер ішке түсіп кеткенде көмір сутегінің асқазан – ішек жолында таралуы салдарынан ағзаның улануы, кейде өлімге алып келуі мүмкін. Қышқылдар сульфидтерге әсер еткен кезде көмірсутегі бөлініп шығады. Сульфидтер ерітіндісімен абайсыз жұмыс жасаған кезде қол терісінде жарықшақтар, буындар шеттерінде ұсақ жаралар және тырнақтардың жарықтары, шаштың түсуі мүмкін. Күкіртті натрий шашырандысы немесе кесектерінің көзге тиіп кетуі қауіпті.
Қорғаныс құралдары. Сульфидтермен жұмыс жасаған кезде арнайы киім, резина қолғап және қорғаныс көзілдіріктерін пайдалану керек. Қол терісін сақтандыру үшін оны үнемі уксус ерітіндісімен сүртіп, содан соң 3 – 5 % бор қышқылын қосумен нейтралды дәрі (ланолином) жағылады. Сонымен қатар жұмыскерлерде КД маркалы (сұр қорапша) өнеркәсіптік сүзгі противогазы бар.
Алғашқы көмек. Жарақаттанушыны тез арада таза ауаға ертіп (алып) шығады, 5 ℅ көмір қышқыл газын қосумен дем алуды қалпына келтіру үшін оттегімен жасанды ауа береді (ол тоқтап қалғанда). Көз зақымданғанда жарақаттанушыны қараңғы бөлмеге кіргізіп, оның көзіне бор қышқылы 8 % ерітіндісінің суық дәкесін басады.
Теріге сульфид тиіп кеткенде краннан немесе шлангтен аққан мол мөлшердегі сумен шайып жояды, содан соң ас содасының 5 % ерітіндісімен шаяды және жаңадан дайындалған калий перманганатының (марганцовка) 3 % ерітіндісін жағады.
18. Оксаль
Оксаль (Т-80) хош иісі бар сарыдан қоңырқай түске дейін ыстық сұйықтық. Тұтану температурасы 850С жоғары. Реагенттің неғұрлым улы құраушы бөлігі реагенттегі мөлшері шектелген (2 ℅) демитилдиоксин болып табылады.
Оксаль (Т-80) резорбтивті (теріге сіңірілгіштік) және айтарлықтай кумулятивті әрекеті (ағзаға жиналу) байқалмайды, тек бірнеше рет әсер еткен кезде терінің зақымдануына алып келеді. Ылғалды беттерге (көз, асқазан – ішек жолдары) тиіп кеткенде қауіпті болады.
Қорғаныс құралдары. Токсикологиялық сипаттамаға сәйкес Т-80-мен жұмыс істеген кезде қорғаныс арнайы киімді саусақты қолғап және көзілдіріктер пайдаланылады.
19. Цианидтер (цианды натрий, цианды калий және цианплав)
Цианидтер күшті у болып табылады. Олардың гигроскопиялылығы жоғары және ылғалдың әсер етуімен цианды сутегін бөліп шығарумен таралады, ол да күшті у болып табылады. Әсіресе цианды сутегінің тасқынды бөлінуі қышқылдар цианидтерінің әсері кезінде жүреді.
Жоғары концентрациясы кезінде цианды сутегі дем алудың, жүрек салдығына және өлімге алып келеді. Аздаған концентрация кезінде бас ауруы, жоғары шаршағандық және сырқат байқалады. Цианды сутегі мен басқа да цианды қосылыстардың әсеріне үйрену байқалмайды, ал олардың әсеріне жеке сезімталдық әр түрлі болады.
Цианидтермен улану оның шаңымен дем алғанда, ас ішкен кезде осы заттар асқазанға түскенде, жарақат немесе жара бар болған кезде тері арқылы жүруі мүмкін. Адам ағзасына 0,1 г цианды қосылыстардың сіңуі өлімге алып келеді.
Цианидтер қосылыстарымен абайсыз жұмыс істеген кезде қол терісінде жар және созылмалы экзема түрінде ауыру туындауы мүмкін. Цианды қосылыстар ұнтақтар түрінде теріге тие отырып, бөрткеннің туындауына алып келеді.
Достарыңызбен бөлісу: |