ЖЕР ТУРАЛЫ ҒЫЛЫМДАР • ГЕОЛОГИЯ • ЖЕР ҚҰРЫЛЫМЫ
4
ДИАГРАММА 02:
• Ұсынылатын фильмдер
- Тақталар тектоникасы
- Деректер: Таулар
- Үлкен Каньон қалай қалыптасты?
- Құрлықтар қалай пайда болды?
• Ұсынылатын жаттығу
- Оқушыларға түрлі түстерді пайдаланып, әлем
картасындағы әртүрлі тақта шекараларын
белгілеуді тапсырыңыз.
3-бөлім: Тақталар тектоникасы және қатпарлы таулар
• Тектоникалық тақталар дегеніміз не, олар қайда орналасқан және тақталар
тектоникасына не дәлел бола алады?
Жер қыртысы мен мантияның жоғарғы бөлігі литосфера деп аталады және ол тектоникалық тақталар деп
аталатын бөліктерге бөлінген. Тектоникалық тақталар бір-біріне қатысты үш түрлі шекара бойынша қозғалады:
конвергентті, дивергентті және трансформды жарылымдар. Тақталардың тектоникасының айқын дәлелдерінің
бірі – мұхиттармен бөлінген құрлықтардың бір-біріне ұқсас болуы, яғни бұл олардың бір кездері бір-бірінің жанында
орналасқанын дәлелдейді. Мысалы, Оңтүстік Америка мен Африка тақталары бір-бірімен тек пішіні бойынша
ғана емес, сонымен қатар, қазбалы өсімдіктері мен бауырымен жорғалаушылары және геологиялық қасиеттері
бойынша үйлеседі. Көптеген аймақтардағы геологиялық жылнамалар бүгінгі климаттың бұрынғы кездегіге
қарағанда күрт өзгергенін көрсетеді, демек бұл жерлер кезінде басқа ендіктерде орналасқан деп болжай аламыз.
Достарыңызбен бөлісу: 
