Методические рекомендации по преподаванию учебного предмета «основы предпринимательства и бизнеса»

24 
 
қоғамның  экономикалық  аспектілерін  түсіну  кез-келген  жастағы  оқушыларға 
қол  жетімді.  Алайда,  осы  саладағы  жүйелі  жұмысқа  тиісті  оқу 
материалдарының  жетіспеушілігі  және  мұғалімдердің  жеткіліксіз  дайындығы 
кедергі келтіруде. 
Ұлыбритания  мектептеріндегі  маңызды  бағыттардың  бірі  –  жалпы  білім 
берудегі  практикалық  цикл  пәндеріне  көбірек  көңіл  бөлу  болып  табылады. 
Бұған  көбінесе  Британдық  педагогикалық  әдебиеттерде  бүгінгі  күннің 
экономикалық талаптары және барлық жасөспірімдерді жоғары технологиялық 
қоғамдағы  өмірге  дайындау  қажеттілігі  әсер  етеді.  Бұл  процесс  британдық 
мектептердің  оқу  жоспарларын  зерттеуде  айқын  көрінеді,  онда  көптеген 
практикалық  курстарды  табуға  болады,  мысалы,  «Инженерлік  теория  және 
практика»,  «Көлік  қозғалыстарын  зерттеу»,  «Фотография»,  «Кино  түсіру», 
«Сауда», «Бизнес», «Машина жасау», «Стенография».  
Нарықтық  экономика  жағдайлары  оқушылардың  өмір  мен  еңбекке  кең 
және  жан-жақты  дайындығын  талап  етеді.  1988  жылы  Ұлыбритания 
мектептерінде білім беруді реформалаудың бір бағыты – еңбек циклі пәндерінің 
мазмұнын  өзгерту  және  «Қолөнер,  дизайн,  технология»  курсын  басқа  – 
«Технология»  курсына  ауыстыру  болды.  Бұл  бұрын  өндіріс  саласындағы 
технологиялық  процесс ретінде  тар  мағынада  ғана  қолданылған  «Технология» 
ұғымына  эволюциялық  көзқарасты  көрсетеді.  Ал,  қазір  технология  кең 
мағынада  материалдық  әлемге  әсер  ету  әдістерінің  жиынтығын  және  оны 
өзгерту құралын білдіретін жалпы мәдениеттің бір бөлігі болып табылады. 
Ұлыбритания  оқушыларының  технологиялық  дайындығын  оқытуда 
белсенді тәсілді қолдануға: 
-
 
сабақтарда жобаларды әзірлеу және орындау арқылы, оқушыларға  
проблемаларды іздеуге, адамдардың мүдделері мен қажеттіліктерін зерделеуге 
және бірнеше шешімнің ең жақсы нұсқасын табуға;  
-
 
тауарлар мен қызметтерді өндіру және сату жөніндегі шағын  
кәсіпорындарды ұйымдастыруға; 
-
 
кәсіпорындарда тікелей жұмыс тәжірибесін алу арқылы үйретудің  
маңызды ұмтылысы байқалады. 
Оқушылардың  өздері  құрған  шағын  кәсіпорындарға  ерекше  көңіл 
бөлінеді.  Олар  оқушыларды  бизнес  және  коммерция  әлеміне  енуге 
дайындайды,  практикалық  дағдылар  мен  жеке  қасиеттердің  кең  спектрін 
дамытуды  қамтамасыз  етеді,  бастама  мен  шығармашылықты  көтермелейді, 
оқушыларды  өздерін  жұмыспен  өз  бетінше  қамтамасыз  ету  мүмкіндігіне 
сендіреді, кәсіби бағдарлауға көмектеседі. 
Практикада кәсіпкерлік білім берудің екі мақсаты қолданылады: 
1.
 
Кәсіпкердің жеке қасиеттерін мақсатты қалыптастыру (кәсіпкерлік,  
бастамашылық,  тәуелсіздік,  шығармашылық,  қарым-қатынас  дағдылары, 
тәуекелге бару мүмкіндігі және т.б.). 
2.
 
Шағын кәсіпорын жобасын ұйымдастыру және жүзеге асыру дағдыларын  
қалыптастыру. 

25 
 
Оқушының жеке тұлғалық қасиеттерінің даму процестерін анықтау үшін, 
сондай-ақ  кәсіпорындарды  ұйымдастыру  саласындағы  білімді,  дағдыларды 
игеру үшін алғаш рет «Кәсіпкерлік білім» терминін ұсынылды. 
Ұлыбритания  мектептерінде  мектептің  оқу  жоспарларына  кәсіпкерлік 
білім беруді енгізудің төрт моделі әзірленді: 
-
 
іс-әрекеттік модель; 
-
 
кәсіпкерлік пән ретінде; 
-
 
модульдік тәсіл; 
-
 
жалпы мектептік тәсіл. 
Оқушыларды  мектептің  үшінші  және  төртінші  білім  беру  сатысында 
оқыту  үшін  оқу  процесінің  шеңберінде  шағын  кәсіпорындар  ұйымдастыруды 
міндетті  түрде  пайдалану  ұсынылады.  Британдық  педагогтардың  пікірінше, 
кәсіпкерлік  білім  беруді  жүзеге  асыру  үшін  оқытуға  деген  көзқарасты,  соның 
ішінде мынадай ұстанымдар бойынша өзгерту қажет: 
-
 
мұғалім – жолдас, көмекші, бірақ сарапшы емес; 
-
 
оқушының рөлі тек қабылдау, пассивті емес, белсенді,  
генеративті; 
-
 
оқушылар арасындағы қарым-қатынас үшін бәсекелестік емес,  
ынтымақтастық рухы тән; 
-
 
іс-әрекет жалғыз емес, шағын топтарда жүзеге асырылады; 
-
 
зейін мазмұнға емес (не білу керек), процеске (қалай білу  
керек) аударылады; 
-
 
сабақтар икемді болуы керек, тақырыптар мәжбүрленбей талқылау  
арқылы таңдалады; 
-
 
әлемге күмәнданатын көзқарасты қалыптастыру қажет («бұл дұрыс,  
ал, бұл дұрыс емес» ұстанымы тиімсіз); 
-
 
оқушыларға теорияны тәжірибеге енгізу мақсатында іс-әрекет еркіндігі  
беріледі. 
Ұлыбританияның  ұлттық  оқу  жоспарын  оқыту  тәсілдерін  қайта  құруға 
мүмкіндік бере отырып, кәсіпкерлік білімнің дамуына ықпал ететіні сөзсіз. Ол 
оқу  орындарының  мұндай  іс-әрекетінің  мемлекет  тарапынан  саналы 
маңыздылығын көрсетеді. 
Мемлекеттік  деңгейде  мектептің  шағын  кәсіпорындарын  қаржыландыру 
жүйесі  әзірленді.  Бірінші  кезеңде  Ұлттық  Банк  шағын  кәсіпорын  ашқысы 
келетін  әр  мектепке  (әдебиеттер  мен  оқу  материалдарын  сатып  алу  үшін)  40 
фунт  стерлинг  мөлшерінде  ақысыз  субсидия  бөледі.  Бұл  мұғалімдерге  шағын 
кәсіпкерліктің  не  екенін  түсінуге  және  нақты  жобаны  таңдауға  мүмкіндік 
береді.  Содан  кейін  субсидия  алуға  болады,  ол  үшін  өтінімді  толтырып,  оны 
банктің  жақын  филиалына  жіберу  керек.  Екінші  кезеңде  сол  банк  мектептегі 
әрбір шағын бизнеске бастапқы капитал ретінде аз пайызбен 50 фунт стерлинг 
несие  береді.Алдын  ала  банк  өкілі  мұғаліммен  және  оқушылармен  шағын 
кәсіпорынның  нақты  бизнес-жобасын  талқылайды,  шот  ашуға,  салық  төлеуге 
байланысты  барлық  процедураларды  жариялайды.  Бұл  шынайылыққа  әкеледі 
және  оқушылардың  іс-әрекетінің  практикалық  маңыздылығын  арттырады. 

26 
 
Өзінің  шағын  кәсіпорнын  ұйымдастыру  алдында  мұғалімдер  мен  оқушылар 
тиісті дайындықтан өтеді. 
Білім  беру  контекстіндегі  кәсіпкерлік  қызмет  оқушыларға  икемді,  өзіне 
сенімді,  тәуелсіз  болуға,  шешім  қабылдауға,  жоспарлауға,  бизнеске 
шығармашылық  тұрғыдан  қарауға,  мәселелерді  шешуге,  жағдайды  басқаруға, 
серіктестермен  өзара  әрекеттесуге,  әлеуметтік  дағдыларға  ие  болуға,  бизнес 
туралы ақпарат, өзін жақсы білу және басқаруды үйренуге көмектеседі.  
Оқушыларды  кәсіпкерліктің  түрлерімен  таныстыру  үшін  мектептердің 
оқу  жоспарларына  нақты,  шынайы  кәсіпкерлік  іс-әрекетке  немесе  оны 
модельдеуге негізделген түрлі оқу курстары енгізілген. 
Ұлыбритания  мектептерінің  іс-әрекетін  талдау  барысында  кәсіпкерлік 
даярлық  оқу-тәрбие  процесінің  бір  бөлігіне  айналғанын,  ал  мемлекеттік 
деңгейде  ол  жастарды  нарықтық  қатынас  жағдайында  өмір  мен  қызметке 
даярлау жүйесінің міндетті элементі болып табылатынын куәландырады. 

жүктеу/скачать 2,82 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: