. Молекулалық массасы 10000-нан бірнеше мыңға дейінгі үлкен молекулалық
заттар (ферменттер, полисахаридтер).
2
. Бірінші реттік метоболиттер, яғни микрооргизмдер өсуі үшін қажетті
қосылыстар (амин қышқылдары, дəрумендер, пуринді жəне пиримидинді
нуклеотидтер жəне т.б.)
. 3. Екінші реттік метаболиттер, яғни микроорганизмдердің өсуіне қажетсіз
қосылыстар (антибиотиктер, токсиндер, алкалоидтар).
Бірінші жəне екінші реттік метаболидтің молекулалық массасы 15000
дальтоннан аспайды.
ТМД елдерінде жемдік азық ретінде ағаш гидролизаты жəне мұнай
көмірсутегі негізіндегі микробтық ақуыздың көп тоннажды өндірісі құрылған.
Мұндай өндірістегі ашытқылардың бір жылдық жалпы өнімі 1 млн. тоннаға тең деп
есептелінеді. Бұл өнімде, шамамен, 20 млн. тонна аралас жемдік азықты жəне тауық
шаруашылығы мен шошқа шаруашылығында қосымша 1 млн. тонна етті ақуызбен
байытуға мүмкіндік беретін 60%-ға жуық протеин болады. Сонымен бірге көптеген
дəрумендер, амин қышқылдарынан – лизин, активтендіретін жəне антибактериялық
əсері бар микробиологиялық дəрмектер, бактериялық тыңайтқыштар, ферментті
дəрмектерді өндіру жолға қойылған.
Биотехнологиядағы техникалық дамудың негізгі критериялары ретінде –
субстратты терең өңдеу, максималды шығымдылық жəне өнімнің химиялық
тазалығы болып табылады.
