Нә тиже сінде жоспарлы эко но мика сы бар ел-
дерде «көлеңкелі на рық » пайда болады, мұн-
дайда тапқыр саудагерлер дүкенде жоқ та уар ды
көтеріңкі ба ға мен сатады. Кеңес О да ғы кезінде
бір джинсы сатып алу үшін бір жалақы кете тін
болған, на рық қа КСРО-да жоқ та уар лар елшілікте
жұ мыс істей тін қыз мет керлер арқылы немесе ше-
телге іс-сапарға шығатын
әртіс тер дің көмегімен
әкеліне тін болған.
Бұған қарама-қарсы жағ дай — ол та уар лар
артықшылығы
, яғни та уар лар на рық та артық
мөл ше рде пайда болады, белгілі ба ға да ғы ұсы-
ныс тың көлемі сұраныстан жоғары болады. Мы-
салы, алманы сатып алғысы келе тін дер сау дасын
жа сап болғаннан кейін, тұ тыну шылар сатып ал-
маған алмалар дүкен сөре ле рінде көп мөл ше р де
қажетсіз болып жатып қалады.
Енді осы дүкенге алмаларды бірнеше фирма
әкеле тін ін елестетіп көрі ңіз . Сонда олар бір-бірі-
мен бә се ке лес болады. Енді оларға өз өнімдерін
тұ тыну шыға өткізу үшін
жаңа нәрселер ойлап
табуға тура келеді — мә селе н, әдемі қорап жасау,
алманың сапасын жақсарту, алманың дәмін те-
гін татып көру сияқты маркетингтік қадам жасау
қажет болады.
Бұл —
на рық тық эко но мика ,
яғни негізгі
қозғаушы күші бәсеке болып табылатын
на рық тық жағ дай. Мұндай на рық та бірін
ші кезекте сатушы сатып алушының
сұранысына қарай икемделеді.
Қазақстан — на рық тық эко но мика да ғы ел,
яғни біз
дің на
рық
тағы сатушыларға бұрынғы
КСРО- да ғы дай ештеңе жасамай та уар ла ры н сата
салу тиімсіз, керісінше
тұ тыну шының сұранысына
ыңғайлану қажет. Өнімдерді өзіне ұқсас басқа
өнімдерден субституттардан (яғни алмастыра-
тын өнімдерден) ерекшелеу үшін өнім немесе
қыз мет ті жақсарту жеткіліксіз, ол үшін биз нес-
модельді жақсарту қажет, мысалы, жылдам жет-
кізу,
әдемі орау, тиімді жарнамалау және т. б.
Достарыңызбен бөлісу: