Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007
жүктеу/скачать 3,47 Mb. Pdf көрінісі
|
сімдіктер систематикасы О у ралы
- Бұл бет үшін навигация:
- БА К Т ЕРИ Я Л А Р бел ім і - BA K TER IO PH Y TA
| nPOKAPHOTTAP-PROCARIOTA
П рокариоттарды н ерекш елігі: ДН Қ-лар ақуы з құрылымды күрделі хром осом аға ұйым дасып, мембранамен шектеліп, ядро түзбейді жэне белгелі функция аткаратын м ембраналы кұрылымдар болмайды. П рокариоттарға бактериялар. вирустар, көк-жасыл балдырлар жатады. БА К Т ЕРИ Я Л А Р бел ім і - BA K TER IO PH Y TA Бактериялар карапайым, өте ұсак, барлык тірш ілік ортада (топырак, ауа, су ж эне тірі организм) кездеседі. О лар ж ер бетінде 2 млрд. жыл бұрын пайда болған тіршілік форма. Бактерияларды ц 3000 түрі белгілі. Бактерия клеткасы нда хромосом жиынтығы ж эне кабықшамен шектелген ядро болмайды. О лардын клетка кабыкш асында эукариоттарда кездеспейтін мурам кышкылы (муреин заты) болады. Бактерия клеткасының диаметрі 1 мкм, ұзы нды ғы 10 мкм (сирек 30 мкм). Бактерия клеткасы ты ғы з кабыкпен ж абы лған, сондыктан дене пішіні тұракты. Клетка кабыкшасы 3 кабаттан түрады. Ішкі цитоплазмалық қабат (жартылай өткізгіш) клетканы ң осмос кысымын реттейді. Кейде цитоплазмалык кабат ішке инвагинацияланып көптеген катпарлар митохондрия аналогы - мезосомалар түзеді. М езосом а тыныс алу процесіне катысады. Сыртқы кабат - клегейлі капсула корғаныш кызметін аткарады. Ол полисахаридтерден жэне т.б. күрделі косылыстардан тұрады. Ортаңғы клетка кабырғасы катты, кұрамында муреин болады. Ц итоплазмада рибосомалар (қүрамында Р Н Қ болады), кор заттары (май тамш ылары, гликоген, волютин, гранулеза, т.б.) болады, ал мембраналы органоидтар (митохондриялар, пластидалар) болмайды. Ақуы з синтезі рибосомада жүреді. Бактерияның тірш ілік процестерін жүзеге асыратын ферменттер цитоплазмада шаш ылып орналасады, немесе цитаплазмалык мембрананың ішкі бетіне бекиді. Я дро заттары ны ң кабыкш асы болмайды, олар нуклеоидтар деп аталады. Оны құрайтын Д Н Қ жіпшесі сакина пішінді молекула турінде кездеседі. 4 Кейбір бактерияларға ж іңіш ке спиралды талшықтар жэне кыска түзу фимбриялар (түктер) тән. Талш ыктың көмегімен бактериялар козғалады. Түктердің функциясы белгісіз. Бактериялардын піш іні алуантүрлі". Таякш а пішшді - ациллалар, тэрізді - коккалар. спираль тэрізді - спириллалар, үтір тәрізді - ви риондар. Сфералы бактериялар белінгеннен кейін жұп (диплококкалар), моншак тэрізді(стрептококкалар), жүзім пішінді (стафиллакоккалар), төрттен тіркескен (тетракоккалар), т.б. форм алар түзеді. Бактерия клеткаларының мөлшері үлкейіп, екіге бөліну аркылы жын і көбееді. Қолайлы ж ағдайда клетка 20-30 минут сайын бөлішп, - саға™ млрд-ға жуык ж аңа клетка пайда болады, ал 65 сағатта бүкіл жер етін * а кетуі мүмкін. Қолайсы з жағдайда бактерия клеткасының ЦИТ° ПЛаГг1ппя жиырылып, ты ғыздалы п ты ғы з кабыкпен капталып спора түзеді. куаңшылыкқа, 100 ф а д у стан жоғары температураға жэне салкындықка төзі Қалыпты ж ағдайда бактерия 65-80 градус температурада, кептіргенде ж күн сәулесі мен дизенф икциялағанда өледі. ■ ■ ; Бактериялар топырақта, суда, ауада, тірі жэне өлі организмдерд . етеді. 1г кұнарлы топы рақта 5-6 млрд, ал күмда 0,5 млрд актерия Бактерия мүхит биомассасының 90% -тін кұрайды. ^ Бактериялар алуан түрлі аймактардан табылған. Иеллоустон үл тағы(АҚШ) температурасы 78 градус ыссы бүлакта, кысымы өте ’ температурасы 360 градустан ж оғары вулканды кратерлерде, Антарктидада, т.с.с. . . ПйП; Ж ер планетасының жүктеу/скачать 3,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|