оян, оят, баданадай, алпамсадай, момын, момақан, шалқақ, шалқалау, т. б. сияқты сөздердің түбірі, сөз жоқ,
оя, бадана, ал- памса
(я алп), мом, шалқа екенін бір түбірден өрбіген түбірлес
сөздер де көрсетіп түр. Бірақ бүлар қазір тілімізде түбір күйінде
қолданылмайды, жеке түрып ешбір мағына да білдіре алмайды.
Сондықтан да оларды өлі түбір дейміз. Ал басқа тілдерде, мы-
салы, орыс тілінде, түбір әр уақытта мағыналы бола бермейді,
жеке түрғанда ешбір мәнді, үғымды білдіре алмайды. Мысалы,
прочптать (оқып шығу) деген сөздің түбірі -
чит, про - при-
ставка, ать - жүрнақ, бүндағы чит бөлшегі жеке түрып ешбір
мәнге ие емес. Сондай-ақ тілімізде өте сирек болса да сөз бен
дыбыстың да сәйкестігі кездеседі. Мысалы,
у (Мен ішпеген у
бар ма? — Абай)
и (басыңды и) тәрізді сөздер бір-бір дифтонг
дыбыстан түр. Осыған қарап кейде жеке дыбыстар да мәнді
болады, мағына білдіре алады деп түжырым жасауға бола ма?
Әрине, жоқ. Сондықтан әр уақытта белгілі бір үғымды білдіре
алатын, тілдің ең кіші мағыналы бөлшегі
сөз болып табылады.
Бүл - сөздің басты және тұрақты лексика-семантикалық және
грамматикалық қасиеті. Осы қасиеті арқылы сөз тіл білімінің
барлық саласының зерттеу объектісі болып табылады.
Сөздің белгілі бір мағынаны, үғымды білдіруі оның ішкі
мазмүны болса, сөз белгілі бір дыбыстар жиынтығынан
түратындықтан, оның сыртқы дыбыстық жағы да бар. Кез кел-
ген сөз белгілі бір дыбыстар жиынтығынан, демек, дыбыстық
комплекстен түрады.
Мысалы,
