Зерттеу нәтижелері және талқылау
Тритикале сорттарының иммунологиялық зерттеуінің нәтижелері ұсынылды.
Сорттардың масақтану мерзімі 21-24.05 күндер аралығы болса, пісу мерзімі 6-9.06 күндер
аралығында болды.
Сабақ таты ауруы көпшілік сорттардың түтіктену фазасында 3/5 балл %, масақтану
фазасында 4/10, 4/20 және 4/30 балл % шамасында болса, дән тосылу фазасында көп
зақымданған 5 сорттар: Қожа (4/60 балл %); Галия (4/50 балл %). Ал аз зақымданған сорт
Азиада 4/20 балл % анықталды. Сабақ тат ауруымен зақымдану бақылау сорт Тазада өсу
фазаларының түтіктенуде байқалмады, масақтану және дән толысу фазаларында шамалы
салыстырмалы зақымдану 4/10, 4/20 балл % көрсетті (1-кесте).
Кесте 1 - Тритикале сорттарының иммунологиялық сипаттамасы
С
орт
тар
Мерзімі
Сабақ таты, балл%
Жапырақ таты, балл
%
Дә
н
өнім
ді
лі
гі
, г
/м
2
1000 дә
нн
ің
са
лма
ғы,
г
масақ
тану
піс
у
түт
ік
теу
масақ
тану
дә
н т
олы
су
түт
ік
тену
масақ
тану
дә
н т
олы
су
Таза
24.05
6.06
0
4/10
4/20
3/5
4/20
4/40
424,2
38,5
Қожа
21.05
06.06
3/5
4/30
4/60
3/10
3/20
4/60
423,5
44,5
Азиада
21.05
09.06
3/5
4/10
4/20
3/10
3/20
4/80
651,5
47,0
Балауса
- 8
21.05
09.06
3/5
4/10
4/30
3/10
4/40
4/90
435,8
36,0
Галия
24.05
09.06
3/5
4/20
4/50
2/5
4/30
4/70
385,2
42,0
Жапырақ тат ауруы бойынша сорттар түтіктену фазасында Галия 2/5 балл %
салыстырмалы зақымдандаса, қалған сорттар Таза, Қожа, Балауса-8, Азиада тегіс
зақымданған.
Масақтану фазасында мына сорттар Қожа, Азиада 3/20 балл% салыстырмалы
зақымданса, ал Балауса-8, Галия 4/40, 4/20 балл % жоғары зақымданған.
Ал дән толысу фазасында жапырақтардың тат ауруымен зақымдануы сорттардың бас
көпшілігінде болды. Мысалы Балауса -8 4/60-4/90 балл % аралығында болды.
Сабақ және жапырақ тат ауруларымен зақымданғаннан кейінгі сорттардың дән
өнімділігі Балауса - 8 – 651,5 г/м
2
анықталса, ал Галия - 385,2 г/м
2
төмен анықталды.
Бақылау сорта дән өнімділігі 424,2 г/м
2
орташа болды. Келесі сандық көрсеткіш 1000 дәннің
салмағы бойынша Қожа – 44,5 г, Азиада – 47,0 г. сорттары жоғары, Балауса-8 – 36,0 г
үлгілерінде төмен көрсетті. Бақылау сорта 1000 дәннің салмағы орташадан төмен 38,5 г.
2-кестеде тритикале үлгілерінің иммунологиялық зерттеудің нәтижесі берілген.
Бақылау сорт Таза және үлгілердің масақтану мерзімі 24.05 күндер аралығы болса, пісу
мерзімі 6-12.06 күндер аралығында болды.
Сабақ таты ауруы көпшілік үлгілердің түтіктену фазасында Т-12, Т-26, Т-30, Т-102
және бақылау Таза 0 балл % зақымданбаған, Т-16, Т-19, Т-21, Т-143, Т-90 4/5 балл % көп
зақымданған, масақтану фазасында 4/5, 4/10 және 4/20 балл % шамасында болса, үлгілердің
ішінде аз зақымданған Т-30, Т-81, Т-102, көп зақымданған Т-12, Т-14, Т-19. Дән тосылу
фазасында үлгілер дерлік зақымданған соның ішіне көп зақымданған үлгілер: Т-19 (4/50
338
балл %); Т-90 (4/50 балл %); Т-12 (4/70 балл %), ал аз зақымданған үлгілер Тд-81 және
бақылау Таза сорты 4/20 балл % анықталды. Сабақ тат ауруымен зақымдану бақылау Тазада
өсу фазаларының түтіктенуде байқалмады, масақтану және дән толысу фазаларында ең
төмен 4/10, 4/20 балл % көрсетті.
Кесте 2 - Тритикале үлгілерінің иммунологиялық сипаттамасы
Ү
лг
іл
ер
Мерзімі
Сабақ таты, балл%
Жапырақ таты, балл %
Дә
н
өнім
ді
лі
гі
,
г/
м
2
1000 дә
нн
ің
са
лма
ғы,
г
масақ
тану
піс
у
түт
ік
тену
масақ
тану
дә
н
толысу
түт
ік
тену
масақ
тану
дә
н
толысу
Таза st
24.05
6.06
0
4/10
4/20
3/5
4/20
4/40
424,2
38,5
Т-12
24.05
06.06
0
4/20
4/70
0
0
4/60
532,8
38,5
Т-14
24.05
10.06
3/5
4/20
4/30
3/10
4/30
4/90
510,5
32,5
Т-16
24.05
12.06
4/5
4/10
4/40
2/5
4/20
4/80
598,0
39,0
Т-19
24.05
12.06
4/5
4/20
4/50
5/5
4/30
4/90
466,0
37,5
Т-21
24.05
09.06
4/5
4/10
4/30
3/10
4/40
4/100
636,2
41,0
Т-26
24.05
09.06
0
4/10
4/40
0
4/30
4/90
375,2
36,0
Т-30
24.05
10.06
0
4/5
4/30
2/5
3/20
4/80
713,8
39,5
Тд-40
24.05
09.06
3/5
4/10
4/30
0
4/40
4/80
608,8
35,5
Тд-42
24.05
09.06
3/5
4/10
4/40
0
4/40
4/70
403,5
37,5
Т-57
24.05
10.06
3/5
4/10
4/30
0
4/20
4/70
438,0
38,0
Т-81
24.05
12.06
2/5
4/5
4/20
3/5
3/20
4/60
680,7
41,5
Т-90
24.05
09.06
4/5
4/10
4/50
5/5
4/30
4/90
416,3
37,0
Т-102
24.05
12.06
0
4/5
4/30
5/5
4/20
4/90
385,2
36,0
Т-134
24.05
10.06
3/5
4/10
4/30
2/5
4/20
4/70
436,0
39,0
Т-143
24.05
10.06
4/5
4/10
4/40
3/10
4/30
4/80
458,3
38,5
Жапырақ тат ауруы бойынша түтіктену фазасында Т-12, Т-26, Тд-40, Тд-42, Т-57
үлгілер мүлде зақымданса, ал Т-14, Т-21, Т-143 3/10 балл % көп зақымданған. Масақтану
фазасында үлгілер Т-12 зақымданбаған, ал Т-21, Тд-40, Тд-42 4/40 балл % ең көп
зақымданған. Ал дән толысу фазасында жапырақтардың тат ауруымен зақымдануы
үлгілердің бас көпшілігінде болды. Мысалы Т-21, Т-14, Т-19, Т-26, Т-90, Т-102 4/70-4/100
балл % аралығында болды. Таза бақылау сорты осы үш фазалар бойынша жапырақ тат
ауруымен зақымданудың зерттеуге алынған сорттар және үлгілермен салыстырғанда ең аз
балл % анықталды.
Сабақ және жапырақ тат ауруларымен зақымданғаннан кейінгі үлгілердің дән
өнімділігі Т-30 – 713,8 г/м
2
, Т -81 – 680,7 г/м
2
Т-21- 636,2 г/м
2
жоғары анықталса, ал Т-102
- 385,2 г/м
2
, Т-26 - 375,2 г/м
2
төмен анықталды. Бақылау сорта дән өнімділігі 424,2 г/м
2
орташа болды.
339
Келесі сандық көрсеткіш 1000 дәннің салмағы бойынша Т-81 – 41,5 г, Т-21 – 41,0 г
үлгілерде жоғары, ал Т-14 – 32,5 г үлгісінде төмен көрсетті. Бақылау сорта 1000 дәннің
салмағы орташа 38,5 г.
Нәтижесінде сабақ таты ауруы түтіктену, масақтану және дән толысу фазаларында
сорттар мен үлгілер ішінде жақсы төзімділік көрсеткен сорттар Таза бақылау, Азиада және
үлгілер Т-12, Т-26, Т-30, Т-102. Жапырақ таты ауруы бойынша түтіктену, масақтану және
дән толысу фазаларында сорттар мен үлгілер арасынан Таза, Галия сорттар және Т-12, Тд-
40, Тд-42, Т-57 үлгілері төзімділік байқатты.
Достарыңызбен бөлісу: |