297
санитарлық бақылауды медицина қызметкерлері мен кәсіпорынның
санитарлық пост мүшелері, сондай-ақ мемлекеттік санитарлық-
эпидемиологиялық қызмет орталықтарының – мсЭҚО (бұрын – сЭс)
санитарлық дәрігерлері іске асырады.
Зиянды әдеттер және олармен күресу.
адамның зиянды әдеттеріне
темекі тарту, ішімдік ішу, нашақорлық заттар қабылдау, улану жатады.
темекі шегу адам мен бүкіл қоғамға үлкен зиянын тигізеді.
біріншіден, ол темекі шегетін және онымен араласатын темекі
шекпейтін адамның денсаулығына түзелмейтін зиян келтіреді.
темекі шегуден әсіресе ағзасы қалыптасу кезеңіндегі балалар мен
жасөспірімдер зардап шегеді.
екіншіден, темекі шегу кәсіпорынның
экономикалық көрсеткіштерінің төмендеуіне әкеліп соғады, себебі
кәнігі темекі шегушілер темекі тартуға көп жұмыс уақытын кетіреді.
сонымен қатар темекі шегу өндірісте шығарылатын тағамдық өнімнің
сапасын төмендетеді. бұл жұмыс орнының темекі түтінінің иісімен
ластануына болады. иіс сезудің мұқалуының нәтижесінде көптеген
шылым
шегетін мамандар, соның ішінде аспаздар мен кондитерлер
тағамдар мен өнімдерді талап етілетін дәм, иіс салдарында сапаға
дейін жеткізудің кәсіби дегустациялық қабілеттілігін жоғалтады.
Шылым тартатын даяшылар тұтынушылармен араласу аумағын
темекі иісімен ластап, оларға қызмет көрсету мәдениетін төмендетеді.
темекі жануы басылған кезде 30-ға дейін улы заттар бөліп шығарады.
Онда канцерогенді заттар, көміртегі оксиді (бір қап темекіде 400 мл
газ), көгерткіш қышқылы, азот қостотығы мен басқалары бар, әсіресе
никотин (100 темекіде 10 г), қарамай (100 г темекіде 7 г) көп.
барлық осы заттар тыныс алу жолдары үшін зиян және туберкулез
(статистика бойынша 100 науқасқа 95 темекі шегуші келеді), бронхит,
бронх демікпесінің дамуына септігін тигізеді.
темекі қарамайының
канцерогенді заттары өкпенің, еріннің, тілдің және тамақтың қатерлі
ісігін тудырады. темекі шегушілердің жүрек-қан тамырлары жүйесі
зақымданады, инфаркт, инсульт, ерте атеросклероз жиі пайда болады,
қан айналымы бұзылады, ас қорыту органдары мен нерв жүйесі
зақымдалады, ал бұл жадының жоғалуына, көру, есту мен иіс сезу
қабілеттерінің төмендеуіне әкеліп соғады.
біздің елде темекі
шегуге қарсы халық арасында, әсіресе жастар
мен жасөпірімдер арасында осы әдеттің зияндылығы жөнінде
түсіндіру жұмыстарын жүргізу арқылы профилактикалық жұмыстар
мен күресу. балаларды тәрбиелеуде спортпен шұғылдануға,
қызығушылықтары бойынша әуестенуге көп назар аудару керек және