Учебное пособие қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі н. В. Бирюкова
жүктеу/скачать 32,57 Mb. Pdf көрінісі
|
birukova-saulet
| 32-сурет
Қала құрылысы Х-ХІІ ғасырлардағы Батыс Еуропаның ірі елдімекендерін шартты түрде үш түрге бөліп қарауға болады: антикалық қалалар мен римдік әскери лагерьлердің орнына салынғандар; қорғандар, монастырлар мен ауыл кенттерінің негізінде пайда болғандар; қоныстанған қалалар. Ертедегі ортағасыр қалалары салыстырмалы түрде көлемі жағынан өте үлкен емес, халқының саны 5 мың адамға дейін барады. Олар тығыз орналастырылған. Тек жүйелі жоспар бойынша құрылған қоныстанған қалалар ғана айқын орналастырылған. Қабырғалар қалаларды шектеп тұрады, сондықтан құрылыс тығыздығы жоғары болды. Үйлердің тар қасбеттері ағынды жыралар қисық көшелерді бойлай қысылып салынған. Су құбырының, жүргізілген арналардың болмауы (тек ХVІ ғасырда ғана пайда болған жабайы нұсқалар) және құрылыстың жиілігі жиі эпидемияға себеп болды. Өрт кезінде тұтас қала бөліктері жанып кетті. Олардың орнына биіктігі 5-6 қабатқа дейін баратын тас және керегетірек үйлер салынды, қабырғалар жылжытылып, қала кеңейтілді. Сәулет табиғатқа сай келмеді, керісінше, оған қарсы қойылды. Қала орталығы соборы, басқарушы сарайы және қала ратушасы бар сауда алаңы болып табылды. Алаңдар әдетте, биік жерлерге ор- наластырылды. Қаланың жер бедері тегістелмеді. Ортағасыр алаңдарының 4 негізгі: созылған (көше-алаң) , ұршық тәрізді, жүйесіз, үшбұрышты түрлері ерекшеленді. 85 Антикалық қалалардың орнына салынған қалалар қала халқының едәуір бөлігі саудагерлер мен қолөнершілерден тұратындықтан эко- номиканы дамыту үшін қолайлы жағдайда болды. Сонымен, Вене- цияда ХІV ғасырда 200 мың адам, Парижде – 100 мың адам тұрды, ал сол кезде Лондонда 35 мың адам өмір сүрді. Роман сәулетіне барлық бөліктері едәуір көлемділігімен ерекше- ленген ғимараттардың ауыр тас элементтерінің толық аяқталмаған үлгісі тән (33-сурет). 33-сурет Ғибадатханалар мен қамалдардың қалың қабырғалары әдетте, сыртынан қарсыкермемен, ал ішінен тоғыспаларды көтеріп тұрған қуатты бағандармен бекітілген. Есік ойықтары, сирек орнатылған шағын терезелер де жарты шеңберлі аркалармен аяқталған. Терезе- лер әйнектелмеген. «Романдық» деген атауға ие болған мүсіндермен және аркалы перспективалы (кеңістіктік) бетше босағамен жиі әшекейленген ба- тыс қасбетке ерекше көңіл бөлінеді. жүктеу/скачать 32,57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|