1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 14,62 Mb. Pdf көрінісі
|
Құрышжанов оқулары 2019
- Бұл бет үшін навигация:
- AtAsÖZÜ NeDİR Ve ROmANLARDA KULLANiLAN AtAsÖZLeRİ Fatih ÖNeR
| 55
References: 1.Комиссаров В.Н., Теория перевода. –М.: Высшая школа, 1990. –253 с. 2.Kelimbetov N. I don’t want to lose hope. Translated by Shynar Kelimbetova, London: Lowndes Group Ltd, 2013.-19 .p. 3 . h t t p : / / w w w. r u s n a u k a . c o m / 1 8 _ E N _ 2 0 0 9 / Philologia/48556.doc.htm 4.Жұмабекова А.Қ., Аударма теориясы. –Алматы, 2010. –54 б. 5.Келімбетов Н., Үміт үзгім келмейді. – Алматы.: Ра- ритет, 2011. –13 б. 6.Miram G.E., Daineko V.V. Taranukha L.A., Grichenko M.V., Gon A.M. Basic translation. – Kyiv:Nika-Center, 2002. -58-64 p. AtAsÖZÜ NeDİR Ve ROmANLARDA KULLANiLAN AtAsÖZLeRİ Fatih ÖNeR Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Çağdaş Türk Lehçeleri Ve Edebiyatları bölümü Danışmanı: Prof. Dr. Abdirasilova.Gulmira Kalıbaikyzy Kazak Ulusal Kızlar Pedagoji Üniversitesi Түйіндеме. Мақалада түрік көркем шығармалар тілінде қолданылған мақал-мәтелдер ерекшеліктері сөз болады. Тілдік қолданыстағы кейіпкерлердің әдеби бейнесін ашуда, образ жасауда, автордың ойын танытуда, өзіндік көзқарасын білдіруде әр түрлі тәсілмен және түрлі жағдайларға байланысты орайластырылып берілуі нақты мысалдармен арқылы талданады. Халықтың ұлттық болмысы, дүниетанымы, өмір сүру салты, әдет- ғұрпының айқын көрінісі тілде қалыптасқан мақал-мәтелдер қорында сайшықталып сақталады, баға жетпес рухани құндылық ретінде ұрпақтан-ұрпаққа беріліп отырады. Көркем шығармаларда өзгеше бір сипатпен қолданылатын тілдік бірліктер – мақал-мәтелдер. Олар шығарманы ажарландырып қана қоймайды, жазушы шеберлігінің арқасында жансызға жан бітіреді. Аз сөзбен терең ой айтуға қызмет етеді. Ол жазушының баяндау құралында да, кейіпкерлерінің тілінде де жиі ұшырасады. Roman Nedir? Olmuş ya da olabilir nitelikteki olayları ve konuları ele alan edebi türlere Roman denir. Diğer türlerden ayrılan en önemli özelliği, uzunluğudur. Romanlarda, toplumsal olaylar ve ilişkiler gerçeklere uygun bir tarzda ele alınır. Romanlarda, toplumsal olaylar ve ilişkileri gerçeklere uygun bir tarzda ele alınır. "Roman" kelimesi, Roma İmparatorluğu sınırları içinde yaşayan halk kitlelerinin konuştuğu halk Latincesine verilen addır. Sonraları herkesin anlayabilmesi için bu dille yazılan destan ve hikayelere" roman" adı verilmiştir. Kelimenin aslı buradan gelir. (H.F.GÖZLER, Örnekleriyle Türkçe ve Edebiyat Bilgileri, s.303) İyi bir roman ilgi çekici olmalı, herkesi ilgilendiren insancıl bir tema taşımalıdır. Romandaki olaylar arasında dengeli bir sıralama ve bağ bulunmalıdır. Olaylar akla yakın olmalı, romanın konusundan doğmalıdır. Romandaki varlıkların kişilikleri baştan sına dek konuya uygun nitelikte olmalı, birbiriyle çelişmemelidir. Roman yazarı; romanda yarattığı kişilerini kendi kişiliği içinden görebilmelidir. Romandaki davranışlar ve konuşmaların, kişilerin karakterlerinden çıkmasını sağlamalıdır. Okuyucu, roman iş olsun diye okumaz. Roman okurken avunmak, kendinden uzaklaşmak ister. Romandaki kişilerle ilgilenmeye başlar. Olaylar karşısındaki davranışlarının ne olacağını merak eder. Onların başarılarından mutluluk duyar. Onların sıkıntılarına üzülür. Kendisini onların yerine koyar. Onların davranışlarını eleştirir. Bu davranışlar içinde yapılmaması gerekeni, yapılmamış olanları bulur. Romanı okuyup bitirince genel bit yargıda bulunur. Türk edebiyatında önceki yüzyıllarda roman türüne benzer edebi eser mevcuttur. Bunlar: 1.Halk Hikayeleri(Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin gibi.) 2.Meddah Hikayeleri 3.Dini Hikayeler(Hz.Ali'nin Cenkleri gibi.) 4.Destani Hikayeler(Dede Korkut Hikayeleri, Battal Gazi Destanı gibi.) Avrupai tarzda ilk roman, Tanzimat döneminde yazılmıştır. Namık Kemal'in "İntibah" ilk Türk Romanıdır. Nabizade Nazım'ın "Karabibiki" ilk köy romanıdır. Yusuf Kamil Paşa'nın Fenelon'dan çevirdiği "Telemak" ilk çeviri romanıdır. Romanlarda, şu ögeler üzerinde önemle durulmalıdır: 1.Konu 2.Kişiler(şahıslar,kahramanlar) 3.Çevre(mekan) 4.Zaman 5.Ana düşünce ve 6.Anlatım tarzı(uslüp) Romanlardaki olaylar, bir plana uygun olarak anlatılır. Bu plan şöyledir: 1.Giriş(Serim): Roman olayının başı, burada verilir. 2.Gelişme(Düğüm): Roman olayının gelişip, açıldığı bölümdür. 3.Sonuç(Çözüm): Romandaki olayın açıklığa kavuştuğu, düğümün çözüldüğü bölümdür. Romanlar, işlenilen konularına göre şu çeşitlere ayrılır: 1.Tarihi romanlar 56 2.Macera romanları a)Polis romanları (Macera ve heyecan duygularını artıran romanlar) b)Egzotik romanlar (Yabancı ülkelerin toplumsal özelliklerini, geleneklerini anlatan romanlar). 3.Köy romanları 4.Sosyal içerikli romanlar 5.Psikolojik tahlil romanları Türk Edebiyatında Roman Türk edebiyatına roman Fransızca'dan yapılan çevirilerle girdi. Bu çevirilerden ilki Yusuf Kamil Paşa'nın Fenelon'dan yaptığı Tereceme-i Telemak'tır. Daha sonra adı bilinmeyen bir çevirici Victor Hugo'nun ünlü romanı Sefiler'i (Les Miserables) çevirdi. 1860-1880 yılları arasında başta Fransız yazarlar olmak üzere bir çok Batılı yazarın eseri Türkçe'ye çevrildi. İlk Türk romanı Şemsettin Sami'nin Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat adlı eseridir. Sami'den sonra Ahmed Mithat romanlarıyla Türk romanının gelişmesine katkıda bulundu. Türk romanı asıl Tanzimat döneminde gelişti. Recaizade Mahmut Ekrem'in Araba Sevdası yeni teknikler kullanılan Batılı anlamda türüne en yakın il Türk romanıdır. Servet-i Fünun edebiyatı döneminde ilk usta romanlar ve usta yazarlar kendilerini gösterdi."Sanat sanat içindir" tezini savunan bu yazarlar aşk ve acıma gibi konuları işledi. Halit Ziya Uşakgil bu dönemin en önemli romancısı sayılır.Aşk-ı Memnu(1925) adlı romanı günümüzde de en başarılı Türk romanlarından biridir Atasözü nedir? Atalarımızın uzun denemelere dayanan yargılarını, tecrüblerini, bilgice düşünce ya da öğüt olarak ifade eden ve kalıplaşmış biçimleri bulunan kamuca benimsenmiş özlü sözlerdir. Atasözleri, biçim yönünden diğer yazı türlerine göre farklı özellikler gösterir. Öykü, roman, şiir, deneme gibi yazı türleri pek çok cümlenin bir araya gelmesi ve anlam yönünden bütünleşmesiyle oluşur. Buna karşın atasözleri genellikle bir, en fazla iki cümleden oluşur. Bütün duygu ve düşünceler bu tek cümleye sığdırılır. Bu cümleler kişiden kişiye değişmez. Halkın ortak malıdır ve halk tarafından aynıbiçimde söylenir. Atasözleri belli bir toplumun ve/veya bütün insanlığın yaşam felsefesidir. İnsanlarda bulunan sevgi, kıskançlık, bencillik, dostluk, düşmanlık gibi duygular evrenseldir. Bu nedenle bu duyguları yansıtan atasözleri de evrensel olarak kabul edilmektedir. Dünyada pek çok ulusun kullandığı atasözleri karşılaştırıldığında, bu atasözlerinin pek çoğunun aynı ya da benzer olduğu görülmüştür. Atasözleri evrensel değerler yanında bir ulusa özgü kültürel değerleri de yansıtır. Örneğin"Gözden ırak olan, gönülden ırak olur","Dağ dağa kavuşmaz, insan insana kavuşur", "Vakit nakittir" gibi atasözleri evrenseldir. Bunlara benzer atasözlerini bütün dillerde bulmak mümkündür."Osmanlı, tavşanı araba ile avlar","Türk'ün aklı aldadır"gibi atasözleri ise ulusaldır. Bunlara benzeyen atasözleri bir ulusun kültürünü yansıtır. Romanlarda kullanılan atasözleri 1."Lafla peynir gemisi yürümez" (şöyle yapacağım, böyle edeceğim vb. Demekle yapılması gereken iş gerçekleşmez, işi yapmak gerekir) anlamına gelir. 2."Tencere yuvarlanmış kapağını bulmuş" (arkadaşlıkları, bir araya gelişleri yakışmış) anlamına gelir. 3."İki dirhem bir çekirdek" (çok özenli ve güzel giyinmiş, çok şık) anlamına gelir. 4."Saman altından su yürütmek" (gizli işler çevirmek) anlamına gelir. 5."Abdal düğününden, çocuk oyunda usanmaz" (bir kimse sevdiği işi döne döne ve uzun süre yapmaktan bıkmaz) anlamına gelir. 6."Abdalın dostluğu köy görünceye kadar" (çıkarı dolayısıyla size yakınlık gösteren kişi, işini yürütecek başka yollar bulunca sizinle ilgisini keser) anlamına gelir. 7."Çağrılmayan yere çörekçi ile börekçi gider" (çağrılmadığın yere gitme. Sen çörekçi ya da börekçi misin ki satış yapacakmıl gibi şu kapıya, bu kapıya çağrılmadan gidesin?) anlamına gelir. 8."Çarık çarıkla, sarık sarıkla" (kişi kendi düzeyindeki kimselerle arkadaş olur) anlamına gelir. 9."Çatal kazık yere batmaz" (birden çok kimsenin söz sahibi olduğu iş yürümez) anlamına gelir. 10."Hacı hacıyı Mekke'de bulur" (aynı amaç için çabalayanlar birbirleriyle buluşabilirler) anlamına gelir. жүктеу/скачать 14,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|