Ұлы дала тұЛҒалары қҰдайберген
орфография мәселесін тілші шешкен емес, өмірдің
жүктеу/скачать 3,08 Mb. Pdf көрінісі
|
Жұбанов Қ.
| орфография
мәселесін тілші шешкен емес, өмірдің өзі шешкен. Ол былай дейді: « Возьмите любую письменность у культурных народов. Несмотря на то, что у них имелись крупные лингвисты, они мало помогли построению орфографии, потому что до сих пор лингвистика являлась чистой наукой». В дальнейшем она должна помогать и практическому письму . Арабское правописание основано на историческом принципе правописания. Оно было продиктовано не невежеством арабов, а являлось результатом особенностей арабского языка. Собственно, арабская филология была настолько развита, что современная фонетика [...] мало опередила арабскую фонетику, которая существовала несколько сот лет тому назад . Эта самая ассимиляция и диссимиляция давно были известны, и, пожалуй, наши мугалимы хорошо знают об этом и помнят, что такое ,ﺍﺪﺍﻏﻢ ﺍﻐﻓﻪ (ихфа, идгам). Но не этой арабской филологией были выработаны принципы арабского правописания, их выработала природа арабского языка, имеющего трехсогласный корень и бедность гласных. Все это обусловило морфологический принцип ». Қ.Жұбанов « Біз емлені ермекке түземейміз, оңайлансын деп түзетеміз », – деген. Проф. Қ.Жұбанов – латын әліпбиін қолдаған ғалым. Қ.Жұбанов айтып кеткен, сол бір кездегі зорлықпен болған әліпби ауыстырудың тауқыметін бүгін біз тартып отырмыз. Сондықтан да күн тәртібіне жазу ауыстыру мәселесі қайта-қайта қойылып отыр. Ең бастысы, қандай әліпби қабылдамайық, біздің тіліміздің дыбыстық жүйесі қаз қалпында сақталуы тиіс. Қазіргі жаңа әліпби ауыстыру тұсында қазақ тілінің дыбыс құрамының ғылыми сипаттамасы жасалды, үстем тілдер теориясының ықпалынан құтылу мүмкіндігі туды. Жаңа әліпби социолингвистикалық тұрғыдан, әсіресе социофонетикалық негізде жасалуы тиіс. Әліпби жөнінде басқалардан айрықша алаңдап, емле жайына елден ерекше елеңдеген проф. Қ.Жұбанов 1929 жылғы латын қарпіне негізделген 184 әліпбиге бірқатар өзгерістер енгізіп, қазақ жазуын жетілдіруді, оны жұршылыққа тез меңгертіп, сауаттандыруды мақсат еткен болатын. Графика мәселелері жайындағы ойлары, ғылыми ізденістері еш кетпей, ғалымныңбұл ниеті өзінің өміршеңдігін танытып, бүгінгі таңда күн тәртібіне тағы көтеріліп отыр. Қазақ әліпбиін латын графикасына көшіру ісі қоғамда біраз уақыттан бері талқыланып қана қоймай, латын графикасын қолданып келе жатқан, оған жуырда қайта өткен мемлекеттердің тәжірибелері түпкілікті зерттеліп, оның лингвистикалық, әдістемелік, психологиялық, экономикалық, саяси жақтары зерделеніп, пісіп-жетілді деуге болады. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев 2012 жылғы 14 желтоқсандағы жүктеу/скачать 3,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|