Белоктың клеткада атқаратын қызметтері:
Ферменттік
.
Жасушалардағы барлық биологиялық реакциялар
ерекше катализаторлар – ферменттердің қатысуымен жүреді, ал әрбір
фермент – белок. Ферменттер жасушалардың барлық органоидтарында
кездеседі және түрлі реакциялардың жүруін бағыттап ғана қоймай, оларды
ондаған, жүздеген есе рет жылдамдатады.
Құрылымдық
.
Белоктар
жасушалар
мен
органоидтар
мембраналарының
құрамына
кіреді.
ДНҚ-мен
қосылған
белок
хромосоманы, ал РНҚ-мен қосылған белок рибосоманы түзеді.
Тасымалдаушы
. Белоктар оттегін және адамдар мен жануарлар
ағзасында гормондарды тасымалдайды (оны қан ақуызы – гемоглобин
атқарады).
Қозғаушы
.
Жасушаның барлық қозғалыс реакциялары ерекше
жиырылғыш белоктардың кӛмегімен жүзеге асырылады. Мысалы, бұлшық
еттің жиырылуы, қарапайымдылардың талшықтары мен кірпікшелерінің
қозғалуы, жасушаның бӛлінуі кезінде хромосомалардың ажырауы мен
жылжуы, ӛсімдіктердің қимылдары.
Қорғаныш
.
Кӛптеген белоктар ағзаны зиянды әсерден қорғайтын
бүркеніш рӛлін атқарады. Оған мүйізді құрылымдар, түк, тырнақ, тұяқ,
мүйіз жатады. Ағзаға бӛтен белоктар – антигендер енгенде, қан
жасушаларында белокты зат – антидене бӛлініп, антигенді қауіпсіздендіріп,
ағзада иммунологиялық қорғаныш қызметін атқарады.
Энергетикалық
.
Белоктар энергия кӛзі болып табылады. Кӛміртекті
белоктың диоксиді су және азотты заттарға дейін ыдырап, жасушаның
кӛптеген тіршілік процестеріне қажетті энергияны бӛліп шығарады.
Достарыңызбен бөлісу: |
