12.5 Жарма өндірудің технологиялық
үдерісін бақылау
Дәнді жармаға өңдеудің технологиялық үдерісін бақылау үшін ӨТЛ
бастығы өндіріс корпусының бастығымен бірігіп схемасын (86кесте)
және технохимиялық бақылау графигін дайындайды, оны өндірістің бас
инженері бекітеді.
290
86-кесте
Жарма зауытын технохимиялық бақылау схемасы
Аталуы
Үлгі алу орны
мен әдісі
Бақылаудың
қайталануы
Көрсеткіштер
Дән тазалау
бөлімге келіп
түскен дән
Тазаланбаған
дәнге арналған
бункерлер алдында
өздігінен ағатын
құбырдан, ожаумен,
үлгі алғышпен
Ауысымда
екі реттен
кем емес
Ылғалдылық,
түсі, иісі, дәмі,
залалсыздануы,
ластануы, ірілігі,
майда дән мөлшері,
қауыздылық,
ядро мөлшері
Сепараторлар
Машинаға дейін
және кейін өздігінен
ағатын құбырдан,
ожаумен
Айына екі
реттен кем
емес
Дәнде қоспалардың
болуы, қалдықтарда
дәннің болуы
Триерлер
Машинаға дейін
және кейін өздігінен
ағатын құбырдан,
ожаумен
Айына екі
реттен кем
емес
Дәнде қоспалардың
болуы, қалдықтарда
дәннің болуы
Булағыштар
Машинадан шыққан
кезде, ожаумен
Ауысымда
екі реттен
кем емес
Бу қысымы,
ылғалдың артуы,
температура
Бу
кептіргіштері
Кептіргіштен
шыққан кезде,
ожаумен
Ауысымда
екі реттен
кем емес
Дәннің
температурасы және
ылғалдылығы.
Кептіру агентінің
температурасы
Салқындатқыш
аппараттар
Аппаратттан шыққан
кезде, ожаумен
Ауысымда
екі реттен
кем емес
Дән
температурасы
Сұрыптау ма
-
шиналары
Машинаға дейін
және кейін өздігінен
ағатын құбырдан,
ожаумен
Айына
екі реттен
кем емес
Дәннің бір
фракцияларының
басқасындағы
қоспасы
Қауызсыздау
бөліміне келіп
түсетін дән
Өздігінен ағатын
құбырдан, ожаумен,
үлгіалғышпен
Ауысымда
екі реттен
кем емес
Түсі, иісі, дәмі,
залалсыздануы,
ластануы, ірілігі,
майда дән мөлшері,
қауыздылық,
ядро мөлшері
Қауыз
сыздағыш ма
-
шиналар
Машинаға дейін
және кейін өздігінен
ағатын құбырдан,
ожаумен
Айына екі
реттен кем
емес
Қауызсыздалған,
қауызсыздалмаған,
ұрылған ядролар
және ұнтақ мөлшері
291
Елеуіштер
Машинадан шыққан
кезде, ожаумен
Айына екі
реттен кем
емес
Кем себілген
және қиқымдар
Дән тазалағыш
машиналар
Машинадан шыққан
кезде, ожаумен
Айына екі
реттен кем
емес
Жармада қауыз бен
ұнтақтың болуы
Ажарлау
машиналары
Машинаға дейін
және кейін, ожаумен
Айына екі
реттен кем
емес
Ажарланған
ядролар мөлшері,
ажарлау деңгейі
Жылтырату
машиналары
Машинадан кейін,
ожаумен
Айына екі
реттен кем
емес
Органолептикалы,
ядро бетін
жылтырлату деңгейі
Сұрып
бойынша
жарма
Буыптүю
алдында өздігінен
ағатын құбырдан,
үлгіалғышпен
Ауысымда екі
реттен кем
емес, орташа
ауысымды
үлгілер
Түсі, иісі, дәмі,
ылғалдылығы,
залалсыздануы,
металлмагнитті
қоспалар мөлшері,
ластануы, жарма
нөмірі, жақсы
сапалы ядролар
Ұсақталған
жарма
Бақылаудан
кейін өздігінен
ағатын құбырдан,
үлгіалғышпен
Ауысымда
екі реттен
кем емес,
орташа
ауысымды
үлгілер
Бүтін
ядро
мөлшері
Ұнтақ
Бақылаудан кейін
өздігінен ағатын
құбырдан, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем
емес, орташа
ауысымды
үлгілер
Бүтін және ұсақталған
ядролар мөлшері
Қауыз
Бақылаудан кейін
өздігінен ағатын
құбырдан, ожаумен
Ауысымда
екі реттен кем
емес, орташа
ауысымды
үлгілер
Бүтін және ұсақталған
ядролар мөлшері
Қалдықтар
Бақылаудан кейін
өздігінен ағатын
құбырдан, ожаумен
Ауысымда
екі реттен
кем емес,
орташа
ауысымды
үлгілер
Дәннің,
азықтүліктік,
жемді және
бұршақты
дақылдардың
болуы
292
Дән тазалау бөлімі.
Тазаланбаған дәнге арналған бункерге келіп
түсетін және оны қауызсыздау бөліміне берудің алдында дәндердің
үлгілерін ала отырып дән тазалау бөлімінің жұмысын бақылайды.
Үлгілерді ауысымда кем дегенде екі реттен өздігінен ағатын құбырдан
алынады. Сонымен қатар, дәннің орташа ауысымды үлгілерін МТИПП
3М автоматты үлгі алғыш немесе бөлгіш түтіктер көмегімен алынады.
Дәннің таңдап алынған бақылау және орташа ауысымды үлгілерінде
түсі, иісі, дәмі, зиянкестермен зақымдалуы, ылғалдылығы, ластануы,
қауыздылық, ядро мөлшері, бүлінген және қауызсыздалған дәндердің
болуы, ал күріш дәнінде – қызыл жемісті және тұқымды қабықшалары
бар, эндоспермі сарғайған, бор түстес, глютинозды және сынған мен
жарылған ядролы дәндерді анықтайды.
Майда дәндерді сұлы, перлов және асбұршақты өндіруде бөліп алы
-
нады. Оны ірі дәннің болуын бақылайды.
Ірі дән мөлшерін анықтау үшін массасы 100 г өлшендіні 3 минут
аралығында електерде елейді: сұлы үшін – саңылау өлшемдері 1,8х20
мм, арпа үшін – 2,2х20 мм және бұршақ үшін – Ø 5 мм. Електерде қалған
ірі дәндер 2%дан артық болмау қажет.
Дән тазалау бөлімінде сондайақ ұн зауыттарында жүргізілетін
бақылауға үйлесімді қалдықтар сапасы тексеріледі. Айына кем дегенде
бірекі рет лаборатория тиімділігі 87кестеде келтірілген мәліметтерге
сай келетін дән тазалау бөлім машиналарының жұмысын бақылайды.
87-кесте
Технологиялық тиімділіктің нормалары
Жабдық
Жұмыс тиімділігі
Сепараторлар,
жабық ауа циклі
бар аспираторлар
(барлық кезекті
өткізулерден кейін)
Ірі шөпшаламның толық ажыратылуы.
Майда және жеңіл шөпшаламның бөлінуі
95%дан кем емес
Триерлер
Қарамықша мен қысқа қоспаларды
бөлу 90%дан кем емес
Қара сұлы, сұлы, арпаны бөлу 80%дан кем емес
Обойкалы машина
-
лар (бидай үшін)
Бірінші өткізуден кейін күлділіктің 0,040,06%ға,
екінші өткізуден кейін 0,030,05%ға төмендеуі
Тасбөлгіш
машиналар
Машинадан кейін дәндегі минералды қоспалардың
мөлшері 0,050,1%дан артық емес
293
Кептіргіштер
Кептіргіштен кейін дән ылғалдылығы артық емес:
қарақұмық үшін 13,5%
сұлы үшін 10,0%
асбұршақ үшін 15,0%
Салқындатқыш ко
-
лонкалар
Салқындатылған дән температурасы өндіріс
орындағы ауа температурасынан 68° С жоғары
Ылғалдау аппараты
Ылғалдаудан кейін дән ылғалдылығы болуы тиіс:
бидай үшін 14,515%
жүгері үшін 1516% (беснөмірлі жарма өндіруде),
1922% үлпектер мен түтікшелер өндіруде
Магнитті
аппараттар
Дайын өнім алдында өнімдегі металлмагнитті
қоспалардың мөлшері 1 кг жармаға 3 мгнан
аспауы керек
Сұрыптау машиналары.
Дәндерді фракцияларға бөлуге және майда
дәндерді бөлуге арналған, бұл дәнді қоспалардан тазарту және қауыз
сыздауды жүргізуді жеңілдетеді.
Қарақұмық дәні эндоспермі өте сынғыш және өлшемдерде қатты
түрленеді, сондықтан оларды екіүш фракцияларға алдын ала бөлгеннен
кейін алты фракцияға соңғы фракциялауды жүргізеді, сосын оларды
бөлек қауызсыздау бөлімінде өңдейді.
Жарма өндірудегі дәндерді гидротермиялық өңдеу дәнді ылғал
даудан, бөктіруден, булаудан, кептіруден және салқындатудан тұ
рады. Гидротермиялық өңдеудің әдістері мен режимдері 88кестеде
келтірілген.
88-кесте
Гидротермиялық өңдеудің әдістері мен режимдері
Дақыл
Гидротермиялық өңдеудің әдістері мен режимдері
Қарақұмық
P=0,250,30 МПа қысымда ұзақтығы t = 5 минут
булау, сосын 13,5%дан кем емес ылғалдылыққа
дейін кептіру
Сұлы
26%ға дейін ылғалдау, сосын дәнді поставтарда
қауызсыздағанда 10%дан артық емес және обойкалы
машиналарда қауызсыздағанда 13,514%дан артық
емес ылғалдылыққа дейін кептіру
294
Бұршақ
P=0,10,15 МПа қысымда және ұзақтығы
t=22,5 минут аралығында булау; булаудың
орнына дәнді 22,5%ға дәнді ылғалдауға, сосын 2030
минут аралығында бөктіруге рұқсат етіледі. Асбұршақты
1415%ға дейін кептіреді.
Жүгері:
бес нөмірлі ажарланған
жарманы өндіруде
үлпектерге арналған
ірі және жүгері
түтікшелерге арналған
майда
жармалар өндіруде
1516% ылғалдылыққа дейін температурасы
40°С сумен ылғалдау немесе P=0,070,1 МПа
қысымда және ұзақтығы t=35 минут аралығында
булау. Ылғалдаудан (немесе булаудан) кейін жүгеріні
23 сағат аралығында бөктіреді.
1922% ылғалдылыққа дейін температурасы 3540°С
сумен ылғалдау, сосын 2 сағат аралығында бөктіреді
Бидай
14,515% ылғалдылыққа дейін ылғалдау, сосын
30 минуттан 2 сағатқа дейін бөктіру (дәннің
шынылығы мен ылғалдау дәрежесіне байланысты)
Достарыңызбен бөлісу: |