Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

384
6 бөлім, Кеуденің ютаникалық анатомиясы
talis,
онда қ абы рға ар ал ы ң там ы р л ар ж ән е аттас нерв о р н ал аң ан . 
С айды ң екі тегіне ң аб ы рға ар ал ы ң б ү л ш ы қеттер бекиді.
Кеуде п іш ін ін е ж ас деңгей і эсер етеді. Б а л ал а р д а ң аб ы р ғал ар
горизонталды орн аласады . С онды ңтан кеуде ш еңбері қ ы сң а , ал төс 
сүйегі о м ы ртқадан а л ш ақ түрады .
Қ арт адам дарда қ аб ы р ғал ар д ы ң ал д ы ң ғы ш еті төм ендей береді. 
С онды қтан оларда кеуден ің алд ы ң ғы —том енгі кө л ем і өсе береді.
Қ абы рға арал ы ң ты ң ең к е ң і — к еу ден ің ж о ғар ғы бөлігінде (I — 
II —III қабы рға ар ал ы ң тар ), ең тар ж е р і —том енгі ш етінде (X —XI 
қабы р ға ар ал ы қ тар ) орн ал асқ ан (6.6 сурет).
Қ абы рға а р ал ы қ т а р эм ф и зем а немесе п л евр алы ң ң у ы ста сүйы ң- 
ты қ ж и н ал ған д а кеңей еді. Қ аб ы р ға а р ал ы қ т а р кеу ден ің тереңдегі, 
яғн и м ен ш ік ті б үлш ы қеттерім ен то л ты р ы лған . С ы ртңы қ абы р ға 
ар ал ы қ бүлш ы қеттер қабы р ға арасы н д а ң аб ы р ғал ар д ы ң төм пеш і- 
гінен басталы п, қабы р ға ш ем ір ш ек тер ін ің сы ртңы ш етін е дейін 
орн аласқан . Т ал ш ы ң тар бағы ты — ж о ғар ы д ан төмен қ а р а й , с ы р т ы ­
нан іш к е ңарай б ағы тталған . Қ аб ы р ға ш ем ір ш ек тер ін д е бүлш ы ң ет 
ф иброзды -апоневрозды қ ж а р ғ а қ қ а ай н ал ған
(m em b ra n a in terco s­
tales extern a ).
С ы ртңы ң абы рға а р ал ы қ б ү л ш ы қ ет — ж о ғар ғы ң аб ы р ған ы ң тө- 
м енгі қы р ы н ан б асталы п, төм енгі қ а б ы р ған ы ң ж о ғар ғы қ ы р ы н а
бекиді.
Сыртңы қабы р ға а р ал ы қ б ү л ш ы ң е т — «дем алуш ы » бүлш ы ң ет. 
Ол ж и ы р ы л ған д а қ аб ы р ғал ар кө тер іл ед і. Іш к і ң аб ы р ға а р ал ы қ
бүлш ы қеттер ң абы рға ар ал ы ң
a n g u li costae
-ден тоске бекіген. 
Қ абы рғалар б үры ш ы н ан о м ы р тң аға дейін олар ж ү қ а ф иброзды
ж а р ға қ ң а ай н алад ы (
m m . in terco sta les in te rn i).
Т ал ш ы ң тар бағы ты
сы ртңы сы на қ а р ам а-қ ар сы , асты н ан үстіне ң ар ай ж ән е іш тен сырт- 
қ а қ а р ай ж үред і. Іш к і ң абы рға ар ал ы ң бүлш ы ң ет төм енгі қабы р- 
ған ы ң үстінен б асталы п, ж о ғар ғы ң аб ы р ған ы ң асты н а беки ді. Б ү л
бүлш ы ңеттер «дем ш ы ғаруш ы » деп атал ад ы . О лар ж и ы р ы л ға н д а
қабы рғалар түседі.
К еуденің колденең б ү л ш ы қ еті тос пен ң аб ы р ғал ар д ы ң іш к і бе- 
тінде орналасңан. Төстің денесі мен семсер тәр ізд і өсіндісінен баста­
лы п, ж елп еу іш к е үқсас тар ал ы п , II — VI ң аб ы р ғал ар д ы ң іш к і бетіне 
бекиді. Б үл б ү л ш ы қет «дем ш ы ғаруш ы ға» ж а т ад ы . Ж и ы р ы л ға н д а
қабы рған ы түсіреді.
Сы ртңы ж ән е іш к і б ү л ш ы қеттер ар асы н д ағы м ай л ы ш ел саңы - 
лауы н ан қабы рға ар ал ы ң там ы р л ар ж ән е нервтер өтеді.
А ртқы ңабы рға ар ал ы ң ар тер и я л а р
aortae d escen d en s-твн
т а ­
райды . Тек ж о ғар ғы е к і қ аб ы р ға а р ал ы қ ар тер и я
a. su b clavia e
-ден 
ш ы гаты н
tr. costocervicalis-тщ
тар м ағы .

Клиникалық анатомия
385
А ортаны ң төм ендейтін бөлігі о м ы р тқ ан ы ң сол ж ағы н д а орна- 
ласңаны на б айланы сты оң ж а ң ң абы рға ар ал ы ң ар тер и я л ар өзін ің
айм аңтары на ж ету ү ш ін өң еш тің , кеуде ө зегін ің ж ән е 
v. azygos
ар- 
тымен ж ү р іп , ом ы ртң а бағаны н алд ы н ан кесіп өтеді.
Әрі қ ар ай , ом ы р тң алар д ы ң оң ж а ң қ ап тал ы м ен томен түсіп, 
артериялар өздерінің қ аб ы р ға а р ал ы ғы н а п ар и еталд ы п левра мен 
сим пати калы қ баған н ы ң арты м ен ж етеді.
Сол ж а қ қабы р ға ар ал ы ң ар тер и я л ар қ аб ы р ғал ар ар асы н ан ті- 
келей 
v. һ ет уazygos
ж ән е 
tr. sym p a tic u s
арты м ен барады .
Әрбір 
a. in terco sta lis
ң абы рға бү р ы ш ы н а (
a n g u lu s costalis)
дейін 
қабы рға ортасы нда ж атад ы . Содан к ей ін к ө тер іл іп , ж о ғар ғы ңа- 
бы рғаны ң асты н дағы
su lcu s co sta lis-ке
ж етед і. 
S u lc u s co sta lis-вена
үстінде, артери я ортасы нда, нерв асты н да орн аласады .
Қ абы рға аралы ң а р тер и я 
linea a x illa r is -тен
өткен соң қ абы р ға 
асты нан ш ы ғы п , 
r. la tera lis
тар м ағы н береді. Б ү л тар м аң екі- 
ге — алд ы ң ғы ж ән е ар тқ ы бү таң тар ға бөлінеді. А л д ы ң ғы бүтағы
сүт безін ң ан данды рады , ал артң ы сы
a. thoracica la tera lis
ж ән е 
a.
toracodorsalis-
пен үш тасады .
Қ абы рға ар ал ы ң а р тер и я л ар д ы ң кө р ш іл ес там ы р л арм ен үш та- 
сулары к о л латер алд ы ң ан а й н ал ы м ы н ы ң (м ы салы ао р тан ы ң ко- 
ар к тац и ясы кезінде) дам у ы н а себеп болады . Ж о ғар ғы 4 — 5 ңабы р- 
ға аралы ң ар тер и ял ар , кейде кеу ден ің л ат ер ал д ы артери ясы м ен
үш тасады . Осы ү ш тасу д ы ң то р ак о то м и я к езін д е заң ы м д ан у ы көп 
ңан кетуге себеп болады .
Қ абы рға ар ал ы ң а р тер и я н ы ң орн аласуы н ескер іп , оны зақы м - 
дам ау ү ш ін , п левра қу ы сы п у н к ц и я с ы н VII — V III ң абы рға ара- 
л ы ң та қ о л т ы қ т ы ң о ртаң ғы сы зы ғы мен ж а у ы р ы н сы зы ғы н ы ң а р а ­
сы нда асты ң ғы қ аб ы р ған ы ң үстінен тесу к ер ек (6 .7 сурет).
Қ абы рға б ү р ы ш ы н ы ң ар ты н ан п у н к ц и я ж асау д ан сақ болу к е ­
рек. Б ү л ж ерде ар тер и я қ и ға ш ж ү р ед і ж ән е ол ж о ғар ғы ң аб ы р ған ы ң
төменгі қ ы р ы м ен ж аб ы л м аған .
Содай-аң, кеуде қорабы н қ о л ты ң т ы ң ал д ы ң ғы сы зы ғы н ы ң а л ­
ды нан тесуге де болм айды . Б ү л ж ерде де 
a. in te rco sta lis
ж о ғар ғы
ңабы рға ң ы ры м ен ж аб ы л м аған .
А ртқы ң абы рға а р ал ы қ а р тер и я л ар д ы ң (ж о ғар ғы екеуін ен бас­
ка) кеуде ортасы нан басталуы , қ а б ы р ғасы н ы ң м ы ң ты л ы ғы ж ән е 
кеуде іш іл ік ар тер и ян ы ң тар м аң тар ы м ен ү ш тасу л ар ы — олар за- 
ңы м дан ған да көп қ ан ағу ы н а әк ел ед і.
Қ абы рғалар арасы н д а ж аб ы ң ар тер и ал д ы ң ш еңбер ң ү р ы л ған , 
ол зақы м д ан ған д а әр ар тер и яд ан ж о ғар ғы ң ы сы м м ен ң ан ағады . 
Сонды ңтан а қ қ а н қан д ы то қ тату ү ш ін , ж а р аң а т т а н там ы р д ы ң ек і 
үш ы н да байлау к ер ек .

386
6 бөлім. Кеуденің клиникалық анатомиясы
Б ү л кезде ескеретін ж а ғд ай , 
su lcu s co sta lis-теті
ар тер и я н ы табу 
ү ш ін ң абы рғаны р е зе к ц и я л ay ң аж ет болуы м ү м к ін .
Сонды ңтан көрсетілген то п о гр аф и ял ы ң е р ек ш ел ік т і ң абы рға 
арасы арңы лы енулер ж асаған д а да ескеру к ер ек .
М ы салы , алд ы ң ғы қ о л ты ң сы зы ғы алд ы н ан ж ү р гізіл ге н кеуде, 
там ы р л ар тар м аң тар ы ж о ғар ғы немесе төм енгі қ а б ы р ғал а р ға ж а- 
ңы ндағанда тез заң ы м д алад ы .
Б ү л ж ерде қабы р ға ар ал ы қ ар тер и я н ы за қ ы м д а м а у ү ш ін алды ң- 
ғы қ о л ты қ сы зы ғы н ы ң алд ы н ан ж ү р гізіл е т ін кесулерді осы арада 
ңабы рғаларды ң қ а қ ортасы м ен ж ү р гізу к ер ек .
Қ аб ы рғалард ы ң ж ау ы р ы н ж ән е о м ы р тқ а с ы зы қ т а р ы н ы ң арасы
« хи рурги ялы ң ңауіпті» ай м аң деп ескеретін ж а ғд ай . Б ү л а й м ақ т а
ңабы рға ар ал ы қ ар тер и я л ар за қ ы м д а л ға н д а , ң ан кетуд і тоң тату өте 
ңиы н.
Қ абы рға а р ал ы қ вен алар 
v. in terco sta les
а р тер и я н ы ң үстінде 
ж үреді. Оң ж а қ т а ғ ы л а р ы
v. azygos-
ң а, сол ж а ң т а ғы
v. h em ya zyg o s-
қ а қ ү я д ы .
Төс м аң ы н да оң ж ән е сол қабы р ға ар ал ы ң вен ал ар
v. thoracic a
in te rn a -
мен ү ш тасады .
N . intercostales
ң аб ы р ғал ар арасы н д а ар тер и яд ан томен орналас- 
қ ан . Ж о ғар ғы бес нерв кеуде к абы р ғасы н , ал төм ен гілері б үлш ы қ- 
еттер мен ңүрсақ терісіне де тар м аң т ар береді.
Сонымен, ж о ғар ы д ан томен ң ар ай есептегенде қ аб ы р ға арасы н- 
дағы қан-там ы р-нерв ш оғы ры келесідей орн аласң ан : ж о ғар ы д а — 
вена; одан томен —ар тер и я; ең төменде — нерв ж а т ад ы . Ү мытып 
қ ал м ау үш ін, бастапңы әр іп ке с ә й к е с — «ВАН» деп еске үстау к е ­
рек.
К өрсетілген қ ан там ы р -н ер втер д ің ө зар а орн аласуы н п левра 
п ун к ц и ясы н д а ж ән е қ абы р ға а р ал ы қ блокад ад а ескеру ң аж ет.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: