16.3. Ac қорыту жүйесінің ортаңғы және артқы бөліктері
599
ішекте де кездеседі. Түйіндердін саны адамның жасына байланысты ауыткып
түрады: балалардың аш ішегінде олар 100 маңында, ересектерде 30—40 болып
кслсс. картайған кезде олардың саны әжептәуір азаяды.
Топтаскан бір лимфоидты түйіннін ұзындығы 2-ден 12 см дейін болуы мүмкін, ал
ені 1 см шамасында болады. олардың ен үлкендері шырыш асты негізге кіріп кетеді.
Әдетте, топтаса орналаскан лимфоидты түйіндердін аймағында шырышты кабыкшада
бүрлер болмайды.
Түйіншелердің үстіңгі жағында орналаскан эпителийлік жабуға, жоғарыда
айтылғандай, лимфониттерді ынталандыратын антигендердін тасымалда-
нуын камтамасыз ететін М-жасушалардың болуы тән. Пайда болған плаз-
моциттер иммуноглобулиндерді (IgA, IgG, IgM) өндіреді, олардын ішінде
ең маңыздысы IgA болып табылады. IgG өндіретін бір плазмоцитке IgA
өндіретін 20-30 және IgM түзейтін 5 плазмоциттен келеді. Баска иммуно-
глобулиндермен салыстырғанда, IgA белсенділігі жоғарырак, өйткені олар
ішектін протеолитикалык ферменттерімен жойылмайды. Олардын ішек про-
теазаларына резистенттігі lgA-ның эпителиоциттердін түзетін секреторлык
ком понентен косылып кетуіне байланысты калыптасады. Эпителиоциттер-
де олардың базальды плазмолемманың кұрамына енетін (трансмембраналык
гликопротеин) және IgA үшін Fc-рецептор болып кызмет аткаратын глико
протеин түзеледі (16.29-сурет). IgA Ғс-рецептормен косылуы кезінде кұралған
кешен, эндоцитоздын көмегімен эпителиоцитке түседі және трансцитоздык
везикуланың
кұрамында жасушаның апикалдык бөлігіне
жеткізіліп,
апикалдык плазмолемма аркылы ішек куысына экзоцитоз әдісімен бөлінеді.
Аталған кешеннін ішек куысына бөлінуінен кейін, одан, тікелей IgA-мен
байланыскан және секреторлык компонент деп аталатын, гликопротеиннің
бөлігі ғана окшауланып кетеді. Оның калған бөлігі (молекуланың «кұйрығы»)
плазмолемманын кұрамында калады. IgA ішек куысында антигендерді,
токсиндерді, микроорганизмдерді бейтараптандырып, корғаныш кызметін
аткарады.
Тамырлануы.
Аш ішектің
Достарыңызбен бөлісу: