16.3. Ac қорыту жүйесінің ортаңғы және артқы бөліктері
593
Бүрлерде
бокал тәрізді экзокриноңиттер (exocrinocyti caliciformes)
бағаналык
жасушалардың араларында жеке-жеке орналасады. Олардын саны он екі
елі ішектен мыкын ішекке карай көбейе түседі. Күрылысы жағынан бұлар
кәдімгі шырышты жасушалар. Оларда шырыіиты жинактаумен және одан
ксйін жүретін шырыштың сыртка шығарылуына байланысты өтетін циклдік
өзгерістер байкалады. Өнімді жинактау фазасында бұл жасушалардын ядро-
лары жасушалардың базальды негізіне ығыстырылған, ал жасушалардын
цитоплазмасында ядроның үстінде шырыштың тамшылары көрінеді. Голь
джи кешені және митохондриялар ядроның маңында орналаскан. Өнімнің
калыптасуы
Гольджи кешенінің аймағында орналасады.
Шырыштын
жинакталуы сатысында жасушада өзгеріске ұшыраған митохондриялардын
әдәуір саны аныкталады. Олардың көлемдері үлкенірек, ашык түсті, кыска
кристілері бар. Өнімін сыртка шығарғаннан кейін, бокал тәрізді жасуша
жіңішкереді, ядросы кішірейеді, цитоплазмасы секрет түйіршігінен боса-
тылады. Бокал тәрізді экзокриноциттердің бөліп шығарған шырыш ішектің
шырышты кабыкшасының үстін ылғалдандырып тұрады да, ас түйірлерінің
жылжуына септеседі, сонымен катар кабырғалык ас корыту үдерістеріне
катысады. Бүрлердің эпителийінін астында базальды мембрана орныккан,
ал одан кейін шырышты кабыкшаның меншікті табакшасынын меншікті
табакшасы орналаскан. Оның кұрамында бүрдің ұзына бойына бағыттала
орналаскан жүйкетер және кан, лимфа тамырлары болады. Бүрлердің стро-
масында үнемі шырышты кабыкшаның бүлшык ет табакшасының туын-
дылары — жекелеген жазык бүлшык ет жасушалары аныкталады. Жазық
миоциттердің шоғырларын, бүрлердін стромасымен және базальды мем-
бранамен байланыстырып тұратын, ретикулярлык талшыктардың торлары
коршап жатады. Миоциттердің жиырылуы сіңірілтен ас гидролизі өнімдерінің
ішек бүрлерінің кан және лимфа тамырларына түсуіне көмектеседі. Шырыш
асты негізге дейін өтетін жазык миоциттердің келесі шоғырлары сол жерлер-
де орналаскан кан тамырларының сыртында айналмалы кабаттарды түзейді.
Бүлшык ет тінінін бұл топтарының жиырылуы мүшенің канмен камтамасыз
етілуін реттейді.
Достарыңызбен бөлісу: