224
ҥйлесімділікті
реттеуге
қатысады.
Сондықтан
ацидоз
кезінде тін жасушаларына сутегі иондары еніп, олардан
калий және кальций иондары босап шығады. Соңғылары қанға
тҥсіп, гиперкалиемия, гиперкальциемия дамиды, сҥйектерде
олар азайғандықтан остеопороз байқалады. Ал алкалоз
кезінде жасушалар сутегі иондарын шығарып, кальций мен
калийді байланыстырып алады.
Жасушалардың іші мен сыртындағы сҧйықтықтың аралығында
катиондардың алмасуын қадағалайтын нәруыз белгілі болды.
Оны NHE-нәруыз немесе натрий-сутектік қарсы тасымалшы –
деп атайды. Ол жасуша ішілік рН деңгейін қадағалайды.
Бҥгінгі кҥні оның 5 - тен астам тҥрлерін ажыратады. NHE-1
нәруызы барлық жасушалардың мембраналарында болады және
оның тҥзілуі SLC9A1 генімен қадағаланады. Бҧл геннің
ақауы кезінде кӛрсетілген нәруыз тҥзілмейді де, сырттан
әсер ететін қауіп-қатер ықпалдардан біріншілік артериялық
гипертензия дамуына әкеледі. Ӛйткені кӛрсетілген нәруыз
болмауынан жасушаларда натрий мен кальций иондары жиналып
қалады да, сутегі иондары кӛптеп шығарылып кетеді.
Инсулин және ӛсу факторлары осы нәруыздың белсенділігін
арттырады.
NHE-4-нәруызы асқазанның шырышты қабық жасушаларында
болады және ол тҧз қышқылы мен асқазан сӛлі шығарылуына
ықпал етеді.
Кӛптеген
дерттер
кездерінде
қышқылдық-сілтілік
ҥйлесімділік қышқылдық (ацидоз) немесе сілтілік (алкалоз)
жаққа ауысуы мҥмкін.
Достарыңызбен бөлісу: