Жҥйелі қабынулық серпілістер синдромы (ЖҚСС) – деп микроорганизмдердің, олардың тіршілік ӛнімдерінің немесе қабыну медиаторларының, жергілікті қабыну ошағынан шығып, жалпы қан айналыммен бҥкіл денеге тарап кетуін айтады. Ол
бастапқы қабыну ошағында ӛтетін ҥрдістерден дамиды.
Қалыпты жағдайларда қабыну ҥрдісі бҥлінген жерді белгілі
жерге
орнықтырып,
шектеп,
бҥліндіргіш
ықпалды
(микроорганиздерді)
және
бҥлінген
тінді
аластауға
бағытталған қорғаныстық қызмет атқарады. Қабынудың осы
қызметі бҧзылғанда немесе жеткіліксіз болғанда ЖҚСС –ы
дамиды. Ол мына жағдайларда байқалуы мҥмкін:
● микробтардың дерттілік қасиеті тым жоғары болғанда
олар, барлық қорғаныстық тосқауылдардан ӛтіп кетіп, жалпы
қан айналымға тҥсуінен;
● микробтардың ӛздері қабыну ошағында сақталып,
олардың ыдырау және тіршілік ӛнімдері (экзотоксиндері,
эндотоксиндері) мезгіл-мезгіл жалпы қан айналымға тҥсіп
тҧруынан;
● қабыну кезінде бҥліністік ҥрдістер тым қатты болудан
қан айналымға қабыну дәнекерлерінің кӛптеп тҥсуінен.
Соңғы жағдайда ЖҚСС қанға микроб тҥспей-ақ дамиды.
Бҧндай жағдай кҥйік пен жарақат қабаттасып, жҧқпамен
асқынбай, әсер еткенде байқалады. Ауыр жарақаттар немесе
кҥйіктер кездерінде ішектердің қабырғаларының тосқауылдық
қасиеті бҧзылады, ӛткізгіштігі кӛтеріліп кетеді. Осыдан
ішек
микробтарының
тіршілік
ӛнімдері
мен
ыдырау
ӛнімдерінің жалпы қан айналымға тҥсуі болады. Содан кейде
жергілікті қабыну ҥрдісі болмай-ақ ЖҚСС дамуы ықтимал.
Жҥйелі қабынулық серпілістер синдромы кезінде:
● дене қызымы 38
˚
С-дан астам кӛтерілуі немесе 36
˚
С-
дан тӛмендеп кетуі;
● жҥрек соғуы минӛтіне 90-нан астам жиілеуі;
● тыныс алу минӛтіне 20-дан астам жиілеуі;
● қанда лейкоциттердің саны 12 • 10
9
/л-ден астам
кӛбеюі немесе 4 • 10
9
/л-ден тӛмен азаюы - байқалады. Бҧл
кезде лейкоциттердің 10%-дан астамы жетілмеген жас
тҥрлеріне (миелоциттер, метамиелоциттер, таяқша ядролы
нейтрофилдер) келеді.
Осы келтірілген әйгіленімдердің ең кемінде екеуі
болғанда ЖҚСС-деп аңғаруға болады.