Гиперсаливация. Бҥлінген тістерден, ауыз қуысының
кілегей қабықтарынан, ас қорыту ағзаларынан жҥйкелік
серпіндер тҥсіп сілекей бездерінің қызметін кӛтереді. Бҧл
бездер парасимпатикалық жҥйкелермен реттелінеді.
Осыдан сілекейдің кӛп бӛлінуі:
● ауыз қуысы кілегей қабықтарының қабынуларында
(стоматит, гангивит), тістің және оны қоршаған тіндердің
бҥліністерінде (пульпит, периодонтит, тісті қажау кезінде
т.б.);
● ас қорыту ағзаларының дерттерінде, қҧсу, жҥрек айну
кездерінде;
● жҥкті әйелдердің уыттануларында;
●
парасимпатикалық
жҥйкелерді
қоздыратын
дәрі-
дәрмектер (пилокарпин, физостигмин) қабылдағанда т.б.
жағдайларда - байқалады.
Гиперсаливация кезінде ересек адамда тәулігіне 8-14
литр сілекей
бӛлінеді. Кӛп сілекей
асқазан сӛлін
бейтараптап, онда ас қорытылудың бҧзылыстарын туындатады.
Сонымен қатар, гиперсаливация, кӛп мӛлшерде сілекеймен
судың
жоғалуына,
организмнің
сусыздануына
әкеледі.
Балаларда барлық сілекей жҧтылмай, сыртқа ағады. Осыдан
тӛменгі еріннің сыртында терінің базданып қабынуы дамиды.
Сонымен бірге сілекей жоғарғы тыныс жолдарына тҥсіп,
олардың қабынуына әкелуі мҥмкін.
Гипосаливация - сілкейдіқ аз бӛлінуі. Ол мына
жағдайларда:
● сілекей бездерінің ӛспемен, қабыну ҥрдістерімен
(сиаладенит, паротит) бҥліністерінде;
●
олардын
ӛзектерінде
тас
тҥрып
қалғанда
(сиалолитиаз);
● дене қызымы кӛтерілгенде;
● дене сусыздануында;
● парасимпатикалық жҥйкелердің әсерін тежейтін дәрі-
дәрмектер {атропин, скопаламин) қабылдағанда - байқалады.
Сілекейдің аз бӛлінуімен бірге ас қорыту жолдарының сӛл
шығаруы, кӛз жасы азаюымен, жҥрекқапта, ӛкпеқап қуысында,
жоғарғы тыныс жолдарында, буындарда қҧрғақтық дамуымен
қабаттасатын дертті