220
ӘОЖ: 811.512.122’367
КӨРКЕМ ШЫҒАРМАДАҒЫ СУБЪЕКТИВТІК
КӨЗҚАРАСТЫҢ КОММУНИКАТИВТІК АСТАРЫ
Ж.А. ҚҰСАЙЫНОВА
филология ғылымдарының докторы,
С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Аннотация
Мақалада субъективті көзқарас көрініс беретін көркем мәтіннің
коммуникативтік байланысты қалыптастырудағы қызметі талданған.
Көркем
мәтін аясында бағаланушы, бағалаушы,
қабылдаушы
субъектілер арасында имплицитті қарым-қатынастың,
байланыстың
болатындығы, оның грамматикалық тәсілдері сараланған.
Түйін сөздер:
субъективтік көзқарас,
бағалаушы субъекті,
қабылдаушы субъекті, қатысымдық үдеріс
Көркем шығарма тақырыбын таңдау, композициялық құрылымын,
ондағы кейіпкерлердің әрекетін суреттеу астарында авторлық көзқарас,
автор бейнесі көрініс тауып отырады. Өйткені «болмысты әр жазушы өз
«нүктесінен», өзінің адамгершілік, идеялық т.б. ұстанымы тұрғысынан
көріп, соны туындысында әртүрлі жағдайлардағы тоғысулар,
қарама-
қарсы қоюлар арқылы бейнелеп шығады. Оның шығармада «көрінуі»
шығарманың көркем-тілдік құрылымы арқылы жүзеге асады» [1, 96 б.].
Сондай-ақ, көркем шығарма астарында қоғамдағы басқа
субъектілермен ақпарат алмасу, ой бөлісу, яғни тілдік қарым-қатынасты
қалыптастыру сияқты міндеттер де астасып жатады. Нақтырақ айтсақ,
көркем
мәтін
арқылы
автор
коммуникативтік
байланысты
орнықтырады. Бұл мәселені теориялық тұрғыдан зерттеген Ф.
Оразбаева: «Көркем шығарма – күнделікті
өмірдегі адамдар қарым-
қатынасы мен қоғамдық ортаның ерекшелігін танытар жазба әдеби
тілдің жемісі.
Сондықтан, көркем әдебиет тілі,
біріншіден,
Достарыңызбен бөлісу: