I el к. Кдбылова, Ш. А. Доспалинова

тулгалар кабылдаган шеппмдердщ зацдылыгына бакы- 
лау жасаумен айналысады.
Бухгалтерлш есеп гылым ретшде экономикалык жене 
зац гылымдары арасындагы байланыстырушы буын ре- 
•инде кызмет аткарады.
Б ухгалтерлш ecenTi зерттеу уппн онын, термино- 
логиясына терещрек у щ л у в д з керек. Бухгалтерлш есеп 
шаруашылык процестер1 туралы акпараттар беретш тал 
сиякты 6ip гажайып кубы лыс. Бухгалтерлш сез таркес- 
TepiH TyciHy уппн тал б!лу, филология туралы тусшште- 
piMi3 болуы керек. Математика - ecenTi тэж1рибе жузшде 
журтазу куралы, ол бухгалтерге тек кана арифметикалык 
амалдарды орындау yuiiH гана емес, сонымен катар кан- 
дай да 6ip таза бухгалтерлш модельдерд1 куру уппн де 
кажет болады. Атакты математик Л у к а Пачоли б ух ­
галтерлш ecenTi колданбалы математиканын, жеке 6ip 
саласы ретшде карастырды.
Кездейсоктыктар теориясы бухгалтерге ете кажет, 
ей тк ет ол фaктiлepдi 
TipKeyre 
алу кезшде туындайтын 
кaтeлiктepдiц кездейсоктылыгын багалауга, гылыми 
негазде оган тацдаулар ж урпзуге мумкшдш бередь
Кибернетика - баскарудын, негурлым жалпы задды- 
лыктары туралы гылым. Ол бухгалтерге басдарушылыд 
шеппмдер кабылдау максатында керек болады.
Бyxгaлтepлiк есеп езшен туындайтын гы лы ми пен- 
дерге тшелей ыкпал 
етер\.
Экономикалык талдау (X X г. 20 жж. бухгалтерлш
есептен белш ш шыккан пэн) барлык есеп жумысыньщ 
логикалык корытынды жасаушысы болып табылады, ол 
ед алдымен бухгалтерлш есептад flepeKTepi мен мeлiмeт- 
терше суйенедь
Аудит - бyxгaлтepлiк 
ecenTi 
тексерумен байланысты 
едютердд колданыстагы заддылыдты сактауды, шаруа- 
ш ылык кызметтад максатты багыттылыгы мен тшмдЬ 
лiгiн зерттейд^
Соттыд-бухгалтерлш сараптама - экономикалыд-КУ 
кыктык бакылау жасау сипатындагы пен, ереже бойын- 
ша, лауа зы м д ы т у лга ла р д ы д ж ум ы сы на сараптама
28

соттыц шеппм1мен жене KayinTi терт1п бузушыльщтар 
аньщталган жагдайда журпз1лед1.
Бухгалтерлж есеп информатикамен де ете тыгыз бай- 
ланысты. I^aeipri замангы бухгалтерлж есеп есептеу тех- 
никасынан бел in карал майды, ейткеш бухгалтер есептщ 
уйымдастырылу кагидалары мен техниканы пайдалану 
мумкшдштерш тольщ 6inyi тшс.
0 з ш щ теж 1рибелш ж умы сы нда бухгалтер ойлау, 
психология, библиография, этика негаздерш 6uiin, icnep- 
л ж хат-хабармен жумыс ютей 6Lnyi керек. Бухгалтерлж
есептщ баска да гылымдармен байланысы экономикалык 
кызметтщ ойдагыдай уйымдастырылуыныц алгы шарты 
болып табылады.

со
о
1
-сызба
Бухгалтерлш есептщ бас^а гылымдармен байланысы

1.9. Б ух га лтер лш м ам анды цты ц сипаттамасы
Ka3ipri уацытта, нарьщтьщ экономикага кеш у жаг- 
дайында бухгалтер мамандыгы басца мамандыцтармен 
салы сты р ганда айтарлы цтай беделд1 ж ен е ж огары
багаланатын мамандык болып отыр.
Бухгалтер маман экономикальщ-математикалык ед1с- 
терд1 басцарудыц цаз1рг1 замангы модельдер1 мен тех- 
никальщ цуралдарын пайдалана 6Lnyi керек; мамандыц 
багыты бойынша гылыми-зерттеулер ж урпзе алуы керек; 
алынган нетижелерд1 жинактап, талдау жасай б1лу1 
керек; экономикалыц акпараттарды 1здеудщ утымды 
жолдары мен тесшдерш бшу1 жене пайдалана алуы ке­
рек. Теж1рибелж дагдылармен уштастыра отырып кес1би 
пендерд1 терен, тану бухгалтердщ жогары бш ж тиигш
цамтамасыз етедь Аса бшпр жене теж!рибел1 бухгалтер 
ерцашан экономист, талдау жасаушы, банк цызметкер1 
жене царжыгер мамандары ретшде де жем1ст1 ецбек ете 
алады деп атап еткешм1з жен.
Б ухгалтер б ух га лте р лш есеп ж ене аудит, талдау, 
салыц салу, царжы-банктж цызмет, азаматтыц цуцыц, 
бухгалтерлж есептщ цазацстандыц жене халыцаралыц 
нормалары мен стандарттары салаларында езш щ кес1би 
биимдиигш жацартып отыруы т и к . Ол е зш щ кешби 
еюлеттшш! мен дайындыгын Цазацстан Республикасы- 
ныц Кешби бухгалтерлер мен аудиторлар институты 
арцылы кеЫби бухгалтер бш ж тШ гш алуга сертифика- 
циядан ету жолымен растауына болады.
Б ухгалтер келеш моральдыц нормалар мен кешби 
этиканы 
6
myi
шарт:
• Объективтшж;
• Теуелс1здж;
• Окшеттийк жене ацицаттылыц.
Б ухгалтер 
объективтЬ
турде барлыц туындайтын 
оцигалар мен езш щ е ю л е т т ш т шегше KipeTiH сауалдар 
бойынша нацты факт1лерд1 царастыруы керек. Ол езш щ
жеке басыныц тарапынан болатын цысымдардыц оныц 
цызметшщ нетижесше есер етуше жол бермеу1 керек.
31

ТэуелыздЬк
бухгалтердщ накты жене объективт1 турде 
цызмет ету1н бидаредк цандай да 6ip жагдайлардан кесш- 
орыннын, тэуелспз icTepiHiB; шынайы жагдайын керсету; 
бухгалтерлш есеп журпзуд1 жене царжыльщ нетижелер 
цуруды тек Цазакстан Республикасыныц бухгалтерлш
есепке алу жене царжылыц есеп беру туралы зацына 
суйене отырып к;ана ж урпзу.
Оз цызметшдегЬ вкглеттллш мен ан,ик,аттылыгы -  
бул бухгалтерд щ кес1би цызметшдег1 ж ет и та лш т щ

жүктеу/скачать 9,16 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: