Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤


§ 6. ЗАТ ЕСIМНI¤ ТЎУЕЛДЕНУI



Pdf көрінісі
бет16/111
Дата20.11.2022
өлшемі0,7 Mb.
#159007
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   111
Байланысты:
Қазақ тілі 7сынып

§ 6. ЗАТ ЕСIМНI¤ ТЎУЕЛДЕНУI
Т±уелдiк жалІау бiр заттыґ бiреуге немесе екiншi бiр 
зат³а т±уелдi, соныґ меншiгi екенiн бiлдiредi. Т±уелдiк 
жалІау µзi жалІанІан сµздi iлiк септiк жалІаулы сµзбен 
байланыстырып т¾рады: 
бiздiґ мектебiмiз, баланыґ 
кiтабы
. Сµздер їш жа³та оґаша ж±не орта³ болып ар-
найы жалІаулар ар³ылы т±уелденедi.


24
Жа³-жа³тыґ кµрсеткiшi ретiнде ³ызмет ететiн 
т±уелдiк жал²ау ³осымша ла ры
Сµздiґ соґ²ы ды бы сы
 I жа³
II жа³
III жа³
Да у ы с ты бол са, одан кейiн

-ґ (-ґыз, -ґiз)
-сы, -сi
Да у ыс сыз бол са, одан кейiн
-ым, -iм
-ыґ, -iґ
(-ыґыз, -iґiз)
-ы, -i
Зат есiмнiґ оґаша т±уел де нуi
Жа³
Т±уелдi 
заттыґ 
иесi
 Т±уелдi жал²ау лы сµздер
Жал²ауы
Же ке ше
Же ке ше
Кµпше
I
II 
(анайы)
(сыпайы)
III
менiґ
сенiґ
сiздiґ
оныґ
їй-iм, 
ба ла-м
їй-iґ, ба ла-ґ
їй-iґiз,
ба ла-ґыз
їй-i, ба ла-сы
їй-лер-iм,
ба ла-лар-ым
їй-лер-iґ,
ба ла-лар-ыґ
їй-лер-iґiз,
ба ла-лар-
ыґыз
їй-лер-i,
ба ла-лар-ы
-ым, -iм, -м
-ыґ, -iґ, ґ
-ыґыз, -iґiз, 
-ґыз, -ґiз 
-сы, -сi, 
-ы, -i 
Зат есiмнiґ орта³ т±уел де нуi
Жа³
Т±уелдi 
заттыґ 
иесi
 Т±уелдi жал²ау лы сµздер
Жал²ауы
Же ке ше
Же ке ше
Кµпше
I
II 
(анайы)
(сыпайы)
III
бiздiґ 
бiздердiґ
сен-
дердiґ
сiздердiґ
олар дыґ
їй-iмiз,
ба ла-мыз
їй-iґ, ба ла-ґ
їй-iґiз,
ба ла-ґыз
їй-i, ба ла-сы
їй-лер-iмiз,
ба ла-лар-
ымыз
їй-лер-iґ,
ба ла-лар-ыґ
їй-лер-iґiз,
ба ла-лар-
ыґыз
їй-лер-i,
ба ла-лар-ы
-ымыз,
-iмiз, -мыз, -мiз
-ыґ, -iґ, -ґ
-ыґыз, -iґiз,
-ґыз, -ґiз
-сы, -сi, 
-ы, -i 


25
31-жатты²у.
Кµп нїктенiґ орнына тиiстi т±уелдiк жалІауын 
³ойып кµшiрiґдер, маІынасын ай³ындаґдар.
АНА СҐЗIНI¤ АСЫЛДЫ¢Ы
Жасы... менiґ он алтыІа толІанда,
«Арман» деген ³иял ойІа ³онІанда
Тыпыршыды ... баб ... келген т¾лпардай,
Жїрет¾Іын жолы ... жа³ын ³алІанда.
Арман ... а аттанардыґ алдында,
Бiр-а³ ауыз сµз ... н айтты анаш ... .
Айналайын данышпан ... жалІанныґ,
Сезiп, тїйiп ³ойІан екен шама ... н.
«Болса а³ыл ..., а³шаІа сен ³ызы³па!
Абыройлы болсаґ биiк самІайсыґ.
Абыройдан айрылсаґ егер де,
А³шаІа да сатып ала алмайсыґ!»
(
Г. Јѕбашева
)
32-жатты²у.
Берiлген т±уелдiк жалІаулы сµздердi ³атыс-
тырып, сµйлем ³¾растырыґдар, б¾л сµздердiґ ³ай жа³та ³ан-
дай жалІаумен тїрленiп т¾рІанын айтыґдар.
Ї л г i : Бiздiґ їйге АлматыдаІы туыстарымыз келдi.
Туыстарымыз, ±ке-шешемiз, достары, кiтабы, їйле-
рiмiз, астанам, ³уанышым, шыІармасы, шкафтарыґыз, 
мектебi, сырласым, балаларыґыз, стаканыґ, кесесi, аспа-
нымыз, ³¾старыґыз.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   111




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет