Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤
§ 5. ЗАТ ЕСIМНI¤ КҐПТЕЛУI
жүктеу/скачать 0,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі 7сынып
- Бұл бет үшін навигация:
- -лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер.
| § 5. ЗАТ ЕСIМНI¤ КҐПТЕЛУI
Кµптiк жалІау – н±рсенiґ кµптiгiн бiлдiретiн грамма- тикалы³ форма. Бiра³ кµптiк жалІаудыґ ³ызметi тек осы аяда Іана ³алып ³оймайды, оларІа да ³осымша маІына жамайды ж±не ±р ³илы я жалпы, я жал³ы ерекшелiктер їстейдi. Мысалы, кµптiк жалІау сын есiмге, есiмше- лерге жалІанып, оларды уа³ытша зат тандырады, со- Іан с±йкес синтаксистiк ³ызмет терiн ауыстырады . Буын їндестiгi мен дыбыс їндестiгi бойынша кµптiк жалІаудыґ 6 дыбысты³ тїрi (варианты) бар: -лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер. Мысалы: бала-лар, iнi-лер, адам- дар, гїл-дер, тас-тар, мектеп-тер. 28-жатты²у. М±тiндi о³ып шыІып, кµп нїктенiґ орнына тиiстi кµптiк жалІауыныґ бiрiн ³ойып кµшiрiґдер. Троллейбус аялдамасында т¾рІан жолаушы ... дан кем дегенде, онша³тысы ³ол кµтердi, то³татпадым. ( Ґ. Хашимов) . Ј¾лаІыныґ тїбiнде су сылдыраІандай ±сер етiп, ³ыз ... дыґ т¾лым шаш ... ын желбiреткендей, кµк шµп ... дi билете тїскен ары³ суы кµз алдына елестетедi. ( Тахир М±лiк ). Ертеґiне де, тау сыртындаІы ³аза³ ау- лынан ат, тїйе мiнген бiр топ адам ... келгендiктен, Ж¾лдызды таІы да кµре алмады. ( ¡дiл Я³убов ). Бiра³, ±лiге дейiн оны еске алсам, 굴iлiм су сепкендей басы- лады да, кеудем дутар кїйiндей гїмбiрлеп, м¾ґды да жар³ын сезiм... ге толады. ( ¡дiл Я³убов ). Тыс³а шы³ты 23 да, сол ³¾мыраны iздеп, хат ... мен ³аІаз, документ ... дi жинастыра бастады. ( Тахир М±лiк ). 29-жатты²у. Берiлген сµздерге кµптiк жалІауын жалІап сµйлем ³¾растырыґдар. Ї л г i : ³ыры³ – келген адамныґ жасы ³ыры³тар шамасында едi. Јыры³, гїл, алма, отырІан, жа³сы, їлкен, жїрген, отыз, он екi, жездем, ±пшем, апам, орынды³, ой, ³¾бы- лыс, ³ар, жаґбыр, кiтап, шыІарма, бала, жеткiншек, ат, сиыр, ³ой, ит, ³оян, теґге, жаман, µлеґ, ±н, кїй, сезiм, жїрек. 30-жатты²у. Кµптiк жалІаулы сµздердiґ м±н-маІынасына 굴iл аударыґдар да, ³ай сµз табына тиiстi екендiгiн табыґдар. 1. Кешiгiп келгендер о³ытушыдан кешiрiм сºрады. 2. Оныґ жасы ³ыры³тар шамасында едi. 3. «Їлкен- дерге ³ºрмет, кiшiлерге iзет кµрсетiґiздер» – дедi той иесi. 4. Ауыл-айма³тыґ амандыІын тµрде отырІандардан сºрай бастады. 5. «Менiґ айт³андарыма сенсеґiздер болады», – дедi барлаушы. 6. Јона³тар тµрт-бестерге жетiп келсе керек. 7. Молданыґ ¼йiн а³ са³алдылар мен ³ара са³алдылар ³аптап кетiптi. 8. Ауыл а³са³алдары аудан ±кiмiне µз ризашылы³тарын бiлдiрдi. 9. Олар ат- кµлiктерiмен ºза³ сапарІа жµнеле бастады. 10. Оныґ айт³андарыныґ б±рi ертегi сия³ты болІандай. жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|