жай шы-
рай
деймiз. Мысалы:
биiк, їлкен, жа³сы, ³ызыл,
т.б.
Жай шырайдыґ маІынасында еш³андай салыстыру
болмайды. Жай шырай заттыґ сынын я белгiсiн тек
атап ³ана кµрсетедi. Мысалы:
ауыр жїк, жа³сы ат,
жеґiл киiм,
³
оґыр д±птер
т.б.
43-жатты²у.
Сµйлемдердi о³ып шыІып, жай шырайлы сын
есiмдердi тауып, оларды байланысып т¾рІан сµздерiмен терiп
жазыґдар.
Ї л г i :
ащы саба³.
2 — Јаза³ тiлi. 7-сынып їшiн
34
Тарихтыґ т±лiмiн кµкейге тїйiп, ащы сабаІын алма-
Іанымыздыґ ы³суатын кµрiп, жазырын тартып келемiз.
Оныґ боямасыз беттерi талай шынды³ты алІа тар-
тып, келеґсiздiктерге кµз жеткiзедi. Ґкшелей ³уІан
µшпендi жаудан ыІысып, Алтай, Ар³а мен ЖетiсудаІы
ата³онысынан ауІан ³аза³тар жолай ЈаратауІа аз
уа³ыт паналай, тiптi болмаІан соґ Сыр бойын саІалап
ЖиделiбайсынІа, одан ±рi Жайы³³а ³арай їдере µтiп
кеттi. Б¾л жеке бас³а тµнген ³ара б¾лт Тµле бидi де
айналып µттi. Б±рiбiр б¾лардыґ барлыІы асыл бабаныґ
биiк болмысын тїгел жар³ыратып ашып бере алмайды.
(«
Їш пайІамбар» китабынан.
)
44-жатты²у.
Тµмендегi сын есiмдердi ³атыстырып сµйлем
³¾раґдар.
Ї л г i :
Базардан ±кем семiз ³ой сатып алды да,
їйге алып келiп ³ораІа ³осты.
Семiз, тереґ, таяз, ±демi, жа³сы, ауыр, жеґiл, ³ара,
сары, аласа, ¾зын, домала³, ³ыш³ыл, т±уiр, а³, кµк, биiк,
³ыс³а, жалпа³, ащы, ³оґыр, тїзу, т¾щы.
45-жатты²у.
Тµмендегi м±тiннен жай шырайІа байла-
нысты сµздердi тауып жазыґдар да оныґ жасалуына
м±н берiґдер.
Ґтен ауырІан екi ай маІан екi жылдай болып
кµрiндi. Мен оІан д±рi-д±рмек, тама³ тасумен болдым.
А³шамыз азайІан, бiра³ бар болатын. Т¼рiк патшасы-
ныґ iрi а³шасын майдалат³анымызда, кейде бiзге жºрт
таґданып ³алады. ЈалтамыздаІы а³шамызды ±лi екi
жылІа жеткiзуiмiз керек едi. БºрынІыдай емес, ендi
¼немдеуге кµштiк. Јорлы³ кµргенiмiз жо³. Ґтеннiґ
ауырІаны маІан емес, оныґ µзiне батты. Ол менi о³у
iздеп келiп, ауру к¼тушi болІаныма ³ысылады. Мен
³айтсе де ол жазылса екен деймiн. Ол менiґ жанымды
тындыратын едi. Менi ол ³анша айтсам да болмай ºстаз
санайды да, менiґ алдыма шы³пауІа тырысады. Сол
35
³алпымен ³атты ауырып жат³анда да ол ауырып, менi
жºмсап ³ойІаныма ³ысылады...
(Шапырашты Јазыбек бек Тауасарºлы)
Достарыңызбен бөлісу: |