Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤

42
1. ОІан ол ата³³¾мар, ³ызба, елiкпе, т¾ра³сыздау адам 
болып кµрiнген. 2. Олар – сайдыґ тасындай сайланІан 
µткiр жiгiттер. Радист Сергей кiшкене ³обдишадай раци-
ясын алып, осы топпен бiрге кеттi. (
¡.Ш
.) 3. Јулы³ та 
а³ылды адамныґ ³асиетi. 4. Адам тастай берiк, гїлдей 
н±зiк. 5. ОйІа тереґ бол, µсекке кереґ бол. (
Ма³ал
) 
6. Ґзге жыл³ыдан оґаша орман iшiнде ар³ыраІан їш 
айІыр – сїлiк ³ара, теґбiл кµк, кер ³ас³а – асыл н±сiлдiр. 
Бiрi с¾лу, бiрi мы³ты, бiрi жїйрiк. (
ў. Мѕст
).
58-жатты²у.
Ма³алдарды о³ып шыІып, зат есiмнiґ 
³ызметiн ат³арып т¾рІан сын есiмдерге назар аударындар. 
Олардыґ зат есiм сия³ты септелгенiн бай³аґдар.
1. Сыпайы сырын са³тар,
Ўдептi арын са³тар.
2. Жа³сымен жанассаґ, жетерсiґ м¾рат³а,
Жаманмен жанассаґ, ³аларсыґ ¾ят³а.
3. ЖаманІа жеткен жа³сылыІыґ
Жат³а кеткен малмен теґ.
4. Жаманныґ тiлi ащы,
Кµк мияныґ гїлi ащы.
59-жатты²у.
О³ып шыІып, сын есiмдердi тауып, оларды 
т¾лІасына, сµйлемдегi ³ызметiне ³арай талдаґдар.
Ї л г i : 
Толы³ айдыґ сїтiне шомылІан тїнгi ай-
нала тып-тыныш.
Јандай айдыґ? – толы³ – сапалы³ сын есiм, аны³тауыш 
³ызметiн ат³арып т¾р. Айнала ³андай? – тып-тыныш – 
кїрделi сын есiм, кїшейтпелi шырай, баяндауыштыґ 
³ызметiн ат³арып т¾р. Јай (³андай?) айнала? – тїнгi – 
³атысты³ сын есiм, аны³тауыш ³ызметiн ат³арып т¾р.
1. Толы³ айдыґ сїтiне шомылІан тїнгi айнала тып-
тыныш. (
Ј. Јайсенов
.) 2. Кµгiлдiр µзен жай Іана тол³ып 
аІып жатты. (
¡
. 
Кекiлбаев
.) 3. ЈалаІа лезде келiп кiрген 
торжорІа атты шана аґ³ып жат³ан тїп-тїзу кµшемен 
зулап келедi. (
М. ¡.
) 4. С±рсенбай отшаґ ³ара кер 

43
атын жїре шалдырып iлгерi басты. (
С. Бегалин.
) 5.Екi 
иыІына, омырауына м¾п-м¾здай ³орІасын тамшылар та-
мып-тамып кетедi. (
¡. Кекiлбаев.
) 6. Јасиеттiґ ±ншiлiк 
µнерi мектеп ³абырІасында жїрген кезiнен-а³ бiлiне 
бастаІан едi. (
С. Бѕхар.
)
60-жатты²у.
Туынды сын есiмдердiґ ж¾рнаІын дефис (-) 
ар³ылы бµлiп жазып, олардыґ ³ай сµз табынан жасалІанын 
тїсiндiрiґдер.
Ї л г i : Єзыныра³ – 
ѕзын-ыра³, ...
Єзыныра³, келтелеу, кµкшiл, кµреген, сезгiш, тебе-
ген, µнерпаз, кеґiрек, ¾зынша, бiлiмдi, киiмшеґ, сµзшеґ, 
т¾лІалы, тµзiмсiз, сїзеген, саналы, аласалау, кїрмеулi, 
µскелеґ, бозІылтым, ж¾³алта³, жылжымалы, ауыспалы, 
Іылыми, м±дени, ±деби, отты.

жүктеу/скачать 0,7 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: