Жалпы орта бiлiм беретiн мектептердi¤
жүктеу/скачать 0,7 Mb. Pdf көрінісі
|
Қазақ тілі 7сынып
- Бұл бет үшін навигация:
- -ды, -дi, -ты, -тi
- 100-жатты²у.
| Жа³
Же ке ше Кµпше I жа³та II жа³та III жа³та - м; -ґ (анайы тїрi); -ґыз, -ґiз (сы пайы тїрi); (жалІау жо³) -i, -к; -ґдар, -ґдер (анайы тїрi); -ґыз дар, -ґiздер (сы пайы тїрi); (жалІау жо³) Жедел µткен ша³тыґ жºрнаІы (-ды, -дi, -ты, -тi) мен III жа³тыґ жiктiк жалІауын (-ды, -дi, -ты, -тi) шатастыр- мау керек. Бºл ³осымшалардыґ тºлІасы, дыбысталуы бiрдей болІанмен, маІынасы, ³ызметi бас³а-бас³а. III жа³ жiктiк жалІауы ша³ маІынасын бiлдiрмейдi, ал жедел µткен ша³ жºрнаІы жа³ маІынасын бiлдiрмейдi. Мысалы, барып-ты, бара-ды деген сµздерде соґІы -ты, -ды жалІаулары ша³ (жедел µткен ша³) маІынасын берiп тºрІан жо³, ³имылдыґ III жа³ (ол) ар³ылы бо- латынын бiлдiрiп тºр. Бºл сµздердегi ша³ты³ маІына ол жалІаудыґ алдында тºрІан -ып, -а т±рiздi кµсемше жºрна³тары ар³ылы берiлген. Керiсiнше барды деген- де - ды жºрнаІы ша³ маІынасын (жедел µткен ша³та) берiп тºр да, III жа³ маІынасын бiлдiрiп тºрІан жо³. Ґйткенi I ж±не II жа³тарда ( бар-ды-м, бар-ды-³, бар-ды-ґ, бар-ды-ґыз, бар-ды-ґдар, бар-ды-ґыздар ) да (жедел µткен ша³) ³осымшасы (-ды) са³талады, III жа³та арнайы жалІауы жо³. III жа³тыґ жiктiк жалІауы тек кµсемшенiґ -ып, -iп, -п ж±не -а, -е, -й жºрнаІынан кейiн Іана жалІанады: кел-iп-тi, ³ара-п-ты, кел-е-дi, ³ара-й-ды. Ал жедел 80 µткен ша³ жºрнаІы етiстiктiґ негiзгi ж±не туынды тїбiрлерiне ж±не етiс, болымсыз етiстiк тºлІаларына тiкелей жалІанады. 100-жатты²у. О³ып шыІып, жедел µткен ша³ты бiлдiрiп тºрІан етiстiктердi табыґдар, ³алай жасалІанын тїсiн- дiрiґдер. Ї л г i : берекем ³ашты – жедел µткен ша³ , - ты жºрнаІы ар³ылы жасалІан. I. Кешiкпей берекем ³ашты. Жїрiсiм µнбей ³ойды, ар³ам да су болып кеттi. Судан шы³³ан балы³ты тiземiн деп, сауса³тарым да їсiп кеттi, їрлеген сайын удай ашып, жанымды шыІарды. Папам жалма-жан бiр шоІыр ³амысты уыстап алып, балы³ тiзбегiн соІан байлады. Їстiн тасалап тастады. Содан кейiн менiґ белбеуiмдi дºрыстап буындырды, ³олымды у³алап жылытты, белiне ³ыстырІан терi бия- лайын бердi. – Ана ³ырмен жїгiрiп жылынып ал! – деп бетiмнен сїйдi де, µзi тїбекке ³арай кеттi. ( Х. Есен. ) жүктеу/скачать 0,7 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|