2. Ма³сатты келер ша³ Ма³сатты келер ша³ ³имылдыґ iс-±рекеттiґ келе-
шекте ма³сат етiле орындалатынын бiлдiредi.
Ма³сатты келер ша³ етiстiктiґ тїбiрiне -ма³, -мек, -ба³, -бек, -па³, -пек жºрнаІы жалІанып, одан кейiн
жiктiк жалІауы їстелуi ар³ылы жасалады. Мысалы:
Мен ауылІа бар-ма³-пын. Сiз ерте кет-пек-сiз. Етiстiктiґ -ма³, -мек, -ба³, -бек, -па³, -пек жºрнаІыныґ їстiне -шы, -шi жºрнаІы жалІанып, одан
кейiн жiктiк жалІауы їстелуi (жiктелуi) ар³ылы да
ма³сатты келер ша³ жасалады. Мысалы:
Мен ауылІа бар-ма³-шы-мын. Сен ерте кет-пек-шi-сiґ. Ма³сатты келер ша³тыґ болымсыз тїрi -ма³, -мек, -ба³, -бек, -па³, -пек ж±не -шы, -шi тºлІалы негiзгi
етiстiкке емес деген кµмекшi етiстiктiґ тiркесуi ар³ылы
жасалады. Ондайда жiктiк жалІауы емес деген кµмекшi
етiстiгiне жалІанады. Мысалы:
кел-мекшi емес-пiн, бар-ма³ емес-сiґ. Ма³сат ты ке лер ша³тыґ жiкте лу їлгiсi Жа³
Же ке ше Кµпше I
II
III
бар ма³пын, бар ма³шы мын бар ма³сыґ, бар ма³шы сыґ бар ма³сыз, бар ма³шы сыз бар ма³ –, бар ма³шы – бар ма³пыз, бар ма³шы мыз бар ма³сыґдар, бар ма³шы сыґдар бар ма³сыз дар, бар ма³шы сыз дар бар ма³ –, бар ма³шы – 93-жатты²у. О³ып шыІып, ма³сатты келер ша³ты та уып,
³алай жасалІанын тїсiндiрiґдер.
Ї л г i : їйренбек –
бек жºрнаІы ар³ылы жасал Іан.
1. Егер де мал керек болса, ³ол µнер їйренбек керек.
Ґнерсiздердiґ iсi ³улы³ саума³, кµз сїзiп тiленiп,
адам саума³.
Естiген н±рсенi ¾мытпас їшiн ±уелi — кµкiрегi бай-
лаулы берiк болма³ керек. (
Абай )
2. Ма³сатым – тiл ºстартып, µнер шашпа³,
Наданныґ 굴iлiн ³ойып, кµзiн ашпа³.
75
✱
3. Јºстар ºяларын тастап, ³ыс болмайтын жылы
жа³³а кетпекшi. (
Ш. Мºр. )
4. Анасы ³айт³анша, Сейтен ±дебиет їйiрмесiнде о³ы-
латын шыІармаІа желi тартып ³ойма³. (
С. Баязитов )
94-жатты²у. Берiлген етiстiктерден ма³сатты келер ша³
жасап, жiктеп, ±р³айсысына сµйлем ³ºрандар.
Ї л г i : Шаш –
шашпа ³; Ма³сатым –
тiл ºстартып, µнер шашпа ³
. (Абай)
Шаш. О³ы. Сµйле. Јайт.
