Негіздері
жүктеу/скачать 8,4 Mb. Pdf көрінісі
|
tұңғyshbaeva-z.b.-czitologiya-zhәne-gistologiya-almaty-2015-274-bet.
- Бұл бет үшін навигация:
- Түйіршікті (гранулалы); 2. Түйіршіксіз
- Түйіршіксіз эндоплазмалық тордың
| 1.6.3
Эндоплазмалық тор Эндоплазмалық тор (reticulum endoplasmaticum, латынша reticulum — тор, endoplasmaticum - эндоплазмалық) — ұзынша келген қуысты түтікшелер мен ӛзекшелерден тұратын, қабырғасы биологиялық жарғақтармен шектелген жасуша цитоплазмасының органелласы. Эндоплазмалық тор (ЭПТ) ядро қабықшасын сыртқы мембранамен біртұтас етіп байланыстыратын, бүкіл цитоплазмаға жайылған ірі мембраналы жүйе. Мембранасының қалыңдығы 7 нм. Әртүрлі жасушаларда эндоплазмалық тордың құрылысы мен даму деңгейі әртүрлі болатыны анықталған. Эндоплазмалық тор белокты, липидті, гликогенді кӛп мӛлшерде синтездейтін жасушаларда жақсы дамыған. Сонымен қатар, эндоплазмалық тор жасушада тасымалдаушы рӛл атқарып, қажетті заттардың жасуша ішіне енуін және органоидтардың бір-бірімен байланысуын қамтамасыз етеді. 59 Портер 1945 жылы балапан фибробластарының ӛте жұқа кесіндісін электрондық микроскоп арқылы зерттеу барысында ЭПТ анықтаған. Ал, 1953 жылы оны эндоплазмалық тор деп атауды ұсынды. Осы жылдары ультра – жұқа кесінділер дайындау әдістері жетіліп, эндоплазмалық тордың екі түрі анықталды: 1. Түйіршікті (гранулалы); 2. Түйіршіксіз (агранулалы). Түйіршікті эндоплазмалық тор жарғақтарының қабырғаларында рибосомалар орналасады, ал түйіршіксіз эндоплазмалық тор қабырғаларында рибосомалар болмайды. Эндоплазмалық тор жасуша цитоплазмасында жеке немесе топтаса орналасады (29 сурет). Түйіршіксіз эндоплазмалық тордың мембраналарында кӛмірсулар мен майдың алмасуына қатысатын ферменттер жүйесі бар. Бауыр гепатоциттерінде және кейбір нейроциттерде түйіршіксіз эндоплазмалық тор жеке аймақтарға жинақталып жатады. Түйіршіксіз эндоплазмалық торда полисахаридтер (гликогеннің түзілуі мен ыдырауы), жасуша жарғағы құрамына кіретін липидтер мен стероидты гормондардың түзілу процестері жүреді. Бұнымен қатар, органелла әртүрлі иондар мен қоректік заттарды тасымалдайды, зиянды заттарды бейтараптандырып, сыртқа шығарады (гепатоциттерде), ядро қабықшасы — кариолемманы плазмолеммамен жүктеу/скачать 8,4 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|